Sprzedaż udziałów w spółce z o.o a podatki - PCC, PIT i VAT

• Data: 2024-03-13 • Autor: Marcin Sądej

Jak przedstawiają się kwestie podatkowe sprzedaży (zbycia - nabycia) udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z.o.o? Chodzi o sytuację, gdy stronami transakcji są osoby fizyczne. Czy PCC i podatek dochodowy to jedyne podatki przy sprzedaży udziałów? Czym jest wartość rynkowa udziałów i jak się ją ustala? Jak podchodzi do takich sytuacji urząd skarbowy, czy zdarza się, że kwestionuje ceny zbycia udziałów spółki z o.o.?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o a podatki - PCC, PIT i VAT

Odpłatne zbycie udziałów spółki z o.o.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT – za przychód z kapitałów pieniężnych uważa się odpłatne zbycie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Przychód z odpłatnego zbycia udziałów powstaje w momencie przeniesienia na nabywcę własności udziałów (art. 17 ust. 1ab ustawy PIT). Co istotne – przy ustalaniu wartości przychodów z odpłatnego zbycia udziałów stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 (art. 17 ust. 2 ustawy PIT).

Wspomniany art. 19 ustawy PIT stanowi, że jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. W rezultacie urząd skarbowy ma prawo do podniesienia podstawy opodatkowania i wymierzenia większego podatku w sytuacji, gdy strony transakcji zbycia udziałów zaniżą wartość rynkową sprzedawanych udziałów.

Zbycie udziałów zgodnie z art. 30b ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem wg stawki 19%. Opodatkowaniu podlega dochód będący różnicą pomiędzy przychodem a kosztem podatkowym. W przypadku sprzedaży udziałów przychodem będzie kwota, jaką uzyska Pan ze sprzedaży. Tak uzyskany przychód może Pan pomniejszyć o wszelkie koszty związane z nabyciem udziałów i dzięki temu zmniejszyć wysokość podatku.

Zobacz też: Jak obliczyć wartość udziałów w spółce z o.o.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Nabycie udziałów za gotówkę, koszty uzyskania przychodu, obliczenie dochodu

W przypadku nabycia udziałów za gotówkę, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy PIT, w momencie ich sprzedaży cena uzyskana od nabywcy podlega zmniejszeniu o cenę zakupu. Dodatkowo kosztem mogą być wszelkie opłaty notarialne oraz inne koszty związane z samym faktem kupowania udziałów.

Co więcej, jeżeli od momentu zakupu nastąpiło dokapitalizowanie kapitału zakładowego i następnie podwyższenie wartości nominalnej udziałów, to również ta podwyższona wartość udziałów może zostać ujęta jako koszt podatkowy. Tak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 13 grudnia 2017 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4011.358.2017.1.JW:

Podsumowując stwierdzić należy, że przy obliczaniu dochodu ze sprzedaży udziałów kosztami uzyskania przychodu będą wydatki na pierwotne objęcie udziałów w 1995 r., a także kwota odpowiadająca wartości, o którą została podniesiona wartość nominalna udziałów w wyniku dokonanego w 2002 r. podwyższenia kapitału zakładowego z kapitału zapasowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

To zaś oznacza, że Wnioskodawca, obliczając dochód do opodatkowania z tytułu sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, od kwoty stanowiącej przychód ze sprzedaży tych udziałów może odjąć kwotę, za którą objął w 1995 r. ww. udziały, tj. 50 zł x 16 udziałów oraz kwotę, o którą została podniesiona wartość nominalna udziałów w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki, tj. 1200 zł x 16 udziałów. Zatem Wnioskodawca może ustalić koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży udziałów na kwotę 1250 zł za jeden udział.

Co równie istotne, w przypadku nabycia udziałów za gotówkę nie można uwzględnić w kosztach ich ceny po waloryzacji. Tak stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 14.07.2010 r., sygn. ITPB2/415-373/10/MK:

Z powołanego przepisu wynika, iż do kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub udziałów – lecz dopiero z chwilą sprzedaży tych papierów lub udziałów – zalicza się wszelkie, faktycznie poniesione przez podatnika koszty, które warunkują ich nabycie.

Należy przy tym mieć na uwadze, że ustawodawca dla celów obliczania podatku dochodowego od osiągniętego dochodu z odpłatnego zbycia udziałów w ww. spółkach nie wprowadził unormowań przewidujących możliwość waloryzacji kwoty nabytych udziałów, tj. przywracania wartości udziałom, którą utraciły na skutek inflacji. Oznacza to, iż kwoty wydatków poniesionych na nabycie udziałów nie podlegają waloryzacji, mimo że zaliczenie tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów często jest przesunięte w czasie.

Jak wynika z wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, nabył Pan w dniu 9 lipca 1993 r. udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością za kwotę 50 mln zł (po denominacji – 5000 zł), które następnie w dniu 12 listopada 2009 r. sprzedał za kwotę 20 000 zł.

Kwota uzyskana z tego tytułu stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, który należy wykazać w zeznaniu podatkowym na druku PIT-38. Przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia tych udziałów, udokumentowane wydatki poniesione przez Pana na ich nabycie stanowią koszt uzyskania przychodu. Jednakże kwota zakupu udziałów w dniu 9 lipca 1993 r. nie podlega waloryzacji. Należy wskazać również, że wydatki na nabycie udziałów poniesione według wartości obowiązującej przed denominacją, uwzględnia się w kwocie odpowiadającej po denominacji.

Podatnik musi posiadać dowody dokumentujące poniesienie konkretnych wydatków na zakup udziałów, które to następnie mają być uwzględnione w kosztach podatkowych. Suma ustalonych kosztów związanych z nabycie udziałów pomniejsza przychód uzyskany z ich odpłatnego zbycia i tym samym zmniejsza wysokość podatku. Tak uzyskany dochód należy opodatkować podatkiem w wysokości 19%. Rozliczenia dokonuje się na formularzu PIT-38 składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Aby w przypadku zbycia udziałów nie zapłacić podatku, musiałby Pan osiągnąć stratę na ich sprzedaży, tzn. koszty nabycia musiałyby przekroczyć kwotę otrzymaną ze sprzedaży. Nawet jednak w przypadku istnienia straty i braku podatku należy złożyć PIT-38 we wskazanym terminie.

Przeczytaj też: Sprzedaż udziałów poniżej wartości nominalnej

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Nabywca udziałów zapłaci PCC

Po stronie nabywcy udziałów powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy PCC temu podatkowi podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Podatek od czynności cywilnoprawnych będzie zatem pobrany od wartości rynkowej udziałów (zasadniczo ustalonej w umowie). Zgodnie z treścią art. 6 ust. 4 ustawy – jeżeli podatnik pomimo wezwania nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

Jak zatem widać, również w zakresie podatku PCC urząd skarbowy ma prawo do wymierzenia wyższego podatku w sytuacji, gdy cena nabycia udziałów nie odpowiada cenie rynkowej.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy stawka podatku w tym przypadku wynosi 1% (wartości rynkowej udziałów ustalonej w umowie). Obowiązek podatkowy ciąży na kupującym (art. 4 pkt 1). Obowiązek podatkowy powstaje w dacie zawarcia umowy sprzedaży udziałów. W terminie 14 dni od tej daty należy złożyć deklarację PCC-3 w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz dokonać wpłaty podatku.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Podatek VAT

Na zakończenie chciałbym się odnieść jeszcze do kwestii podatku VAT. Otóż z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że sprzedaż udziałów i akcji podlega opodatkowaniu (jako świadczenie zwolnionych od podatku usług pośrednictwa finansowego) tylko w trzech sytuacjach, a mianowicie gdy:

  1. posiadacz akcji (udziałów) uczestniczy w zarządzaniu spółką,
  2. posiadanie udziałów stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie prowadzenia działalności gospodarczej,
  3. sprzedaż odbywa się w ramach prowadzonej działalności maklerskiej lub brokerskiej.

W pozostałych przypadkach sprzedaż udziałów lub akcji nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. W przypadku sprzedaży udziałów pomiędzy osobami fizycznymi żadna z powyższych okoliczności nie zachodzi, w związku z czym taka sprzedaż nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Przykłady

Przykład 1

Jan Kowalski, posiadacz 10% udziałów w lokalnej spółce z o.o., postanowił sprzedać swoje udziały za kwotę 200 000 zł, co stanowiło cenę rynkową na dzień transakcji. Kupującym był jego długoletni znajomy, Piotr Nowak, także inwestor w różne przedsiębiorstwa. Jan zakupił te udziały 5 lat wcześniej za 120 000 zł. W trakcie transakcji sprzedaży Jan zobowiązany był do zapłaty podatku PIT od zysku kapitałowego, czyli różnicy między ceną sprzedaży a ceną zakupu udziałów. Jako że Jan nie ponosił żadnych dodatkowych kosztów związanych z nabyciem udziałów, jego dochód z tej transakcji wyniósł 80 000 zł, od którego musiał odprowadzić 19% podatku.

 

Przykład 2

Ewa Mazur, przedsiębiorca, zdecydowała się na sprzedaż 25% udziałów w spółce z o.o. prowadzącej salon kosmetyczny. Udziały te zostały sprzedane za 300 000 zł osobie trzeciej, Marcinowi Zielińskiemu. Ewa nabyła te udziały 3 lata temu za 150 000 zł. Transakcja pociągnęła za sobą obowiązek zapłaty podatku PIT od dochodu. Ewa mogła odliczyć od przychodu koszty zakupu udziałów, co pozwoliło jej na obniżenie podstawy opodatkowania. Dodatkowo, Marcin, jako nabywca, musiał uiścić podatek PCC, ponieważ transakcja ta podlega pod podatek od czynności cywilnoprawnych, z stawką wynoszącą 1% wartości rynkowej udziałów.

 

Przykład 3

Agnieszka i Tomasz Szymańscy, małżeństwo inwestorów, postanowili sprzedać swoje udziały (łącznie 30%) w startupie technologicznym innemu wspólnikowi tej spółki za kwotę 500 000 zł, kiedy ich rzeczywista wartość rynkowa wynosiła 450 000 zł. Wartość ta została ustalona na podstawie niedawnego wycenienia firmy dokonanego przez niezależnego rzeczoznawcę. Na podstawie art. 19 ustawy PIT, urząd skarbowy mógłby zakwestionować wartość transakcji i wezwać strony do dostosowania ceny do wartości rynkowej lub do przedstawienia uzasadnienia dla ustalonej ceny. W tym przypadku, zysk Agnieszki i Tomasza podlegałby opodatkowaniu podatkiem PIT, a każde z nich mogłoby odliczyć koszty zakupu udziałów od przychodu ze sprzedaży, aby obliczyć dochód podlegający opodatkowaniu.

Podsumowanie

Zbycie udziałów podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Podstawę opodatkowania stanowi dochód będący różnicą pomiędzy przychodem a kosztem podatkowym. Stawka podatku to 19%. Rozliczenia dokonuje się na formularzu PIT-38.
Nabycie udziałów podlega opodatkowaniu podatkiem PCC. Stawka podatku to 1% wartości rynkowej. Rozliczenia dokonuje się na deklaracji PCC-3. Sprzedaż udziałów nie podlega pod podatek VAT.

 

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. Tak stanowi przepis i tym kierują się organy podatkowe. Jak widać, urząd skarbowy może również powołać biegłego w celu ustalenia tej wartości. Organy podatkowe często korzystają z art. 19 i wzywają strony do podniesienia wartości rynkowej w ramach prowadzonych czynności sprawdzających.

Oferta porad prawnych

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. przez osoby fizyczne wiąże się z koniecznością rozliczenia podatków takich jak PIT i PCC, przy czym nie obejmuje podatku VAT, chyba że spełnione są szczególne warunki. Ważne jest ustalenie wartości rynkowej udziałów, gdyż urząd skarbowy może kwestionować ceny transakcyjne, co może prowadzić do korekty podstawy opodatkowania i wyższego zobowiązania podatkowego. Podatnicy powinni również pamiętać o możliwości odliczenia kosztów nabycia udziałów w celu obniżenia dochodu podlegającego opodatkowaniu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
3. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959
4. Interpretacja Indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 14.07.2010 r., sygn. ITPB2/415-373/10/MK
5. Interpretacja Indywidualna Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej z 13 grudnia 2017 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4011.358.2017.1.JW

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.


Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Marcin Sądej

O autorze: Marcin Sądej

Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.


Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-budowlane.info

rozwodowy.pl

prawo-cywilne.info

poradapodatkowa.pl

sluzebnosc.info

Szukamy prawnika »