Jak wyjść z zadłużonej spółki z o.o.?

Sprzedaż udziałów w spółce

Uwolnienie się od spółki oraz wspólnika oznaczałoby w najlepszym przypadku dokonanie sprzedaży udziałów. Nawet poniżej ich wartości nominalnej. Sprzedaż udziałów przez Pana oczywiście. Procedura zależałaby od treści umowy spółki, ponieważ zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Jeżeli nie ma ograniczeń, to może Pan swobodnie zbyć swoje udziały. Wobec spółki zbycie jest skuteczne z dniem zawiadomienia spółki o zbyciu oraz przedłożeniu dowodu zbycia (kopia umowy).

Przy ograniczeniach wskazanych w umowie konieczne byłoby dokonanie sprzedaży we wskazanym trybie. Przy uzależnieniu zbycia od zgody spółki (i braku czegokolwiek innego w treści umowy spółki) zgody udziela zarząd, a zarządem jest Pan.

W następnej kolejności musiałby Pan zrezygnować z bycia prezesem – co związane byłoby ze zwołaniem przez Pana zebrania wspólników. Gdy jest Pan jedynym członkiem zarządu, powstaje sytuacja, w której – w wyniku rezygnacji członka zarządu – żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony. Pan jako członek zarządu, składając rezygnację wspólnikom, zwołuje jednocześnie zgromadzenie wspólników, aby powołać nowy zarząd, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Pana zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.

Umorzenie udziałów

Umorzenie udziałów jest możliwe o tyle, o ile jest to przewidziane w umowie spółki. Dotyczy to zarówno umorzenia za zgodą wspólnika, jak i bez jego zgody (przymusowe umorzenie), a także umorzenie automatyczne (gdy umowa przewiduje przypadki, w jakich dochodzi do umorzenia). Jeżeli nie ma umorzenia w umowie spółki – konieczna byłaby zmiana umowy w tym zakresie albo rezygnacja z tej formy pozbycia się udziałów. Umorzenie udziałów powoduje unicestwienie tychże udziałów. Nie jest zatem możliwe przyznanie ich pozostałym wspólnikom. Liczba posiadanych udziałów (przez pozostałych wspólników) nie ulegnie zmianie.

Umorzenie może być:

• za zgodą wspólnika z prawem do wynagrodzenia,
• za zgodą wspólnika bez wynagrodzenia,
• bez zgody wspólnika (zawsze z wynagrodzeniem),
• automatyczne za wynagrodzeniem wspólnika.

Umorzenie może nastąpić:

• z czystego zysku,
• poprzez obniżenie kapitału zakładowego.

Suma wartości nominalnej posiadanych przez wszystkich wspólników udziałów spółki z o.o. odpowiada „ich udziałowi” w kapitale zakładowym takiej spółki i co do zasady jest równa wartości kapitału zakładowego tej spółki. Udziały w spółce z o.o. nie mogą być przez wspólników obejmowane poniżej ich wartości nominalnej.

W pierwszym przypadku nie ulega zmianie kapitał zakładowy. Pozostali wspólnicy mogą dostosować wartość nominalną swoich udziałów do wielkości kapitału zakładowego (ale nie jest to konieczne). Dochodzi do stanu, w którym suma wartości nominalnej istniejących udziałów jest niższa od wielkości kapitału zakładowego spółki. Może to być usunięte w ten sposób, że wspólnicy podejmą uchwałę o zmianie umowy spółki w części dotyczącej kapitału zakładowego poprzez odpowiednie dostosowanie wartości nominalnej udziałów pozostałych po umorzeniu do wielkości kapitału zakładowego. Nie do „arytmetycznego” dostosowania wartości posiadanych udziałów do wysokości kapitału zakładowego spółki. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1997 r., sygn. akt III CZP 15/97, SN stwierdza, że „W razie umorzenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością części udziałów z czystego zysku dopuszczalne jest powzięcie przez wspólników uchwały zmieniającej umowę spółki i dostosowującej wartość pozostałych po umorzeniu udziałów do niezmienionej wysokości kapitału zakładowego”.

Przepisy nie zmuszają wspólników lub spółki do dokonania „korekty” wartości nominalnych pozostałych udziałów do wysokości kapitału zakładowego tej spółki. Na gruncie przepisów o podatku dochodowym nie wystąpią żadne skutki wspomnianej korekty – ani w chwili jej dokonania, ani w przypadku późniejszego umorzenia udziałów, których wartość została „skorygowana”. Za przychód uznaje się mające trwały charakter przysporzenie majątkowe podatnika tego podatku. Tymczasem w przypadku wspomnianej korekty wartości nominalnej udziałów posiadanych przez wspólników spółki z o.o. brak jest jakiegokolwiek przysporzenia po stronie takiej spółki. Również po stronie wspólników arytmetyczna korekta nominalnej wartości posiadanych przez nich udziałów nie powoduje żadnego przysporzenia, nie ulega zmianie rzeczywista wartość posiadanych przez nich udziałów spółki (wartość rynkowa tych udziałów) ani ich zakres praw do udziału w zyskach tej spółki.

Umorzenie udziałów własnych

W przypadku umorzenia udziałów własnych w drodze obniżenia kapitału zakładowego dodatnią różnicę między ich wartością nominalną a ceną nabycia należy odnieść na kapitał zapasowy. Ujemną różnicę należy ująć jako zmniejszenie kapitału zapasowego, a pozostałą część ujemnej różnicy (przewyższającą kapitał zapasowy) jako stratę z lat ubiegłych i opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiło obniżenie kapitału zakładowego.

W drugim przypadku nie ulega zmianie stan posiadania pozostałych wspólników, ale zmniejsza się kapitał zakładowy. Nie ma potrzeby poprawiania czegokolwiek w umowie spółki. Efekt działania ujawniony będzie w KRS oraz na liście wspólników.

Umorzenie udziałów bez wynagrodzenia

Za zgodą wspólnika (najlepiej wyrażoną na piśmie) umorzenie udziałów może nastąpić bez wynagrodzenia. W takim przypadku wspólnik ten nie uzyskuje żadnego przychodu ani żadnego dochodu. Oznacza to, że brak jest jakiejkolwiek kwoty do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

US nie ma jak na razie skutecznych możliwości prawnych do kwestionowania takich operacji gospodarczych. Nie ma możliwości zmuszenia spółki lub wspólnika do tego, by umorzenie odbyło się za wynagrodzeniem lub znacznym wynagrodzeniem. Co nie wyklucza ewentualnych działań ze strony US w celu zakwestionowania braku wynagrodzenia.

Jak widać, jest to bardziej pracochłonne i czasochłonne oraz zależne od umowy spółki i drugiego wspólnika.

Rozwiązanie umowy spółki

Ostatnie rozwiązanie to formalne rozwiązanie umowy spółki oraz jej likwidacja. To wymaga współpracy wspólnika co najmniej na etapie podejmowania uchwały o rozwiązaniu oraz dalej przy zatwierdzaniu sprawozdań finansowych. W sytuacji, gdy nie jest w ogóle zainteresowany spółką, może zgodzić się na jej rozwiązanie i likwidację.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych - Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1997 r., sygn. akt III CZP 15/97

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.