Oddalenie wniosku przez KRS o zmianie zarządu oraz statutu w stowarzyszeniu

Obowiązek zawiadomienia sądu rejestrowego o zmianie statutu stowarzyszenia

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (dalej „Prawo o stowarzyszeniach”) – zarząd stowarzyszenia ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić sąd rejestrowy o zmianie statutu. Zgodnie ze zdaniem drugim i trzecim przedmiotowego przepisu – w sprawie wpisu zmiany statutu stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla wpisu stowarzyszenia do tego rejestru. Sąd rejestrowy dokonuje wpisu zmian statutu do Krajowego Rejestru Sądowego po stwierdzeniu, że są one zgodne z obowiązującym statutem.

Od kiedy obowiązuje zmieniony statut stowarzyszenia?

Pytanie: czy zmiana statutu stowarzyszenia jest skuteczna z chwilą jej dokonania (wpis deklaratoryjny), czy też z chwilą jej wpisu przez sąd rejestrowy do Krajowego Rejestru Sądowego (wpis konstytutywny)?

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 1990 r., sygn. akt I PR 440/90, wskazał, że: „Uchwała zebrania ogólnego członków stowarzyszenia o zmianie statutu, podjęta zgodnie ze statutem ma moc stanowiącą i charakter konstytutywny. Rejestracja zmian statutu ma tylko znaczenie deklaratywne, stwierdzające dokonanie przez właściwy organ statutowy czynności prawnej podlegającej rejestracji. Uchwała o zmianie statutu wywiera skutki prawne od chwili jej podjęcia, a nie od daty wpisania do rejestru. Dlatego wpis do rejestru zmiany statutu nie ma znaczenia prawotwórczego”).

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 wcześnie 2008 r., sygn. akt I OSK 333/08, wskazał, że: „Podzielić należy pogląd, że rejestracja danych dotyczących sposobu reprezentacji podmiotu w Krajowym Rejestrze Sądowym należy do czynności o charakterze deklaratoryjnym. Tego rodzaju zmiana jest skuteczna od chwili podjęcia uchwały (z ograniczeniami wobec osób dokonujących czynności w dobrej wierze i w zaufaniu do rejestru stowarzyszeń). W przypadku gdy zmiana sposobu reprezentacji nie została jeszcze ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym, dla stanowczego ustalenia sposobu prawidłowej reprezentacji wystarczy, gdy osoba prawna legitymuje się w postępowaniu przed Sądem uchwałą o zmianie statutu, bądź znowelizowanym, ujednoliconym tekstem statutu, albo tekstem nowo przyjętego statutu.”.

Według innego poglądu – wpis zmian statutu do KRS ma charakter konstytutywny, tj. zmiana statutu stowarzyszenia jest skuteczna dopiero z chwilą jej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego), np.: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt I OZ 80/08, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 stycznia 1996 r., sygn. akt I ACr 615/95). W kontekście tego poglądu zwraca się uwagę, że stosownie do art. 21 ust. 1 zd. 2 Prawa o stowarzyszeniach, w sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji stowarzyszeń. „Odpowiednie stosowanie przepisów” w literaturze i orzecznictwie rozumie się jako „stosowanie odnośnych przepisów wprost bez żadnych zmian do innego zakresu odniesienia, stosowanie ich z pewnymi modyfikacjami do zakresu innego odniesienia, bądź też niestosowanie tych przepisów do innego zakresu odniesienia ze względu na bezprzedmiotowość lub sprzeczność z przepisami ustanowionymi dla tego innego odniesienia” (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt III CZP 56/06). Ustalenie charakteru prawnego wpisu zmiany stowarzyszenia do rejestru jest zatem wynikiem wyboru ustawodawcy w zakresie odpowiedniego stosowania zasad i trybu przewidzianych dla rejestracji stowarzyszeń. Według zwolenników tego poglądu, pozwala to przyjąć, że skoro przy rejestracji stowarzyszenia zasadą jest konstytutywny charakter wpisu, to taki sam charakter ma wpis zmiany statutu stowarzyszenia do rejestru.

Bezpieczniej uznać, że zmiana statutu stowarzyszenia obowiązuje od momentu zatwierdzenia przez sąd

W doktrynie dominuje stanowisko, zgodnie z którym uchwała o zmianie statutu, podjęta przez członków stowarzyszenia na walnym zebraniu członków, staje się skuteczna z chwilą dokonania wpisu zmiany statutu do Krajowego Rejestru Sądowego (wpis ten ma zatem charakter konstytutywny).

Według mnie, w przypadku zmiany statutu nie można stwierdzić, że zmiana obowiązuje od daty jej uchwalenia przez odpowiedni organ (np. przez walne zgromadzenie członków). Trzeba mieć na uwadze, że przed wpisaniem informacji o zmianie statutu sąd ocenia czy zmiana jest prawidłowa i zgodna z prawem. Wobec tego zawsze jest niebezpieczeństwo, że sąd uzna daną zmianę statutu za niezgodną z prawem i odmówi wpisu zmiany – a więc zmiana nie będzie obowiązywała. Bezpieczniej jest więc uznać, że statut obowiązuje od momentu zatwierdzenia go przez sąd (czyli, że jest to wpis o charakterze konstytutywnym). Dlatego w przypadku statutu tym bardziej warto jak najszybciej zgłosić zmiany do KRS.

Ta ocena jest taka sama jak przy czasie obowiązywania zmiany umowy spółki z o.o. lub spółki akcyjnej – dopiero od chwili wpisania zmiany do KRS. To nasuwa wniosek, że powołanie zarządu według nowego brzmienia statutu może być ocenione jak nieprawidłowe z uwagi na to, że nowe zasady powoływania zaczną obowiązywać dopiero po wpisaniu zmiany statutu do KRS. Jednak każdy sąd to ludzie, a co za tym idzie, ich poglądy.

Jak wynika z opisu, sąd wezwał do uzupełnienia wniosku – prawdopodobnie przez złożenie podpisu. Wobec rezygnacji jednego członka zarządu, nie udało się tego braku uzupełnić i sąd wniosek oddalił. Nie dokopywał oceny zgodności zmiany z prawem ani zgodności wyboru zarządu ze statutem. Jak wiemy, stowarzyszenie ma 7 dni na zgłoszenie zmian statutu do KRS.

Niezgłoszenie zmian do KRS w 7-dniowym terminie

Przepisy wprost nie wskazują negatywnych konsekwencji za niezgłoszenie zmian do KRS w 7-dniowym terminie. Termin ten liczy się od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie uzasadniające dokonanie wpisu (czyli np. od dnia podjęcia uchwały o wyborze zarządu czy zmianie statutu).

Art. 17 ustawy o KRS zakłada domniemanie, że dane wpisane do KRS są prawdziwe. Skutek tego jest taki, że w codziennym życiu stowarzyszenia brak aktualnych danych w KRS może utrudniać funkcjonowanie. Na przykład wpis o sposobie reprezentacji i dane osób uprawnionych do reprezentacji to dla świata zewnętrznego informacja o tym, kto ma prawo do podpisywania umów w imieniu organizacji. Jak się łatwo domyślić, w okresie przejściowym (czyli w trakcie oczekiwaniu na wpis do KRS o zmianie składu zarządu) dane zawarte w KRS i dane faktyczne różnią się – w KRS widnieją dane starego zarządu, a ze względu na deklaratoryjny charakter wpisu o danych zarządu stowarzyszenie jest reprezentowane faktycznie przez „nowy zarząd”.

Niedotrzymanie 7-dniowego terminu nie zamyka więc drogi do późniejszego (po tym terminie) złożenia wniosku o wpis. Brak zgłoszenia obowiązkowych zmian w 7-dniowym terminie stwarza podstawę do podjęcia przez sąd rejestrowy działań „przymuszających”. W sytuacji kiedy minęło 7 dni, w ciągu których należało zgłosić zmiany do sądu, tym bardziej warto jak najszybciej zmiany te zgłosić, by nie narażać się na wezwanie sądu i ukaranie karą grzywny oraz na możliwe problemy w funkcjonowaniu organizacji, wynikające z niezarejestrowania zmian w KRS.

Działania stowarzyszenia z rozróżnieniem na dwa poglądy co do momentu obowiązywania zmienionego statutu stowarzyszenia

Jeżeli sąd uznaje zmianę statutu za wiążąca od dnia podjęcia uchwały o zmianie – to:

1. zmiana jest wiążącą od dnia jej dokonania,
2. wybór zarządu dokonany wg zmienionych reguł jest wiążący dla sądu oraz stowarzyszenia,
3. rezygnacja członka zarządu jest wiążąca dla stowarzyszenia,
4. rezygnacja członka zarządu wymusza co najmniej uzupełnienie składu zarządu,
5. podjęte przez zarząd decyzje do dnia rezygnacji jednego członka są wiążące.

Jeżeli sąd uznaje zmianę statutu za wiążącą od dnia wpisania zmiany do KRS – to:

1. zmiana jest wiążąca od dnia jej wpisania do KRS,
2. wybór zarządu dokonany według zmienionych reguł jest przedwczesny i niewiążący dla stowarzyszenia, albowiem stowarzyszenie nie ma prawa dokonywać wybory zarządu według zmienionych zasad przed wpisaniem zmiany statutu do KRS; do wyboru zarządu nie doszło,
   (Wyjątkiem byłaby sytuacja, gdy wybór byłby jakimś cudem zgodny ze starym statutem; zmiana zarządu byłaby teoretycznie OK., ale zmiana statutu dopiero po wpisaniu zmiany do KRS);
3. „Wybrany” wg zmienionego statutu przed wpisaniem zmiany do KRS członek zarządu nie mógł złożyć rezygnacji, bo nie został tak naprawdę wybrany.
4. Podjęte przez zarząd decyzje do dnia rezygnacji jednego członka są niewiążące dla stowarzyszenia jako podjęte przez falsus prokuratora – osoby uważające, że mają prawo do reprezentacji, podczas gdy takiego prawa nie mają; decyzje te mogą zostać podważone lub zaakceptowane przez prawidłowo powołany zarząd.
5. Konieczne byłoby:

• zwołanie kolejnego WZ, potwierdzenie zmiany statutu, zgłoszenie zmiany do KRS przez stary zarząd lub powołanie nowego zarządu wg starego statutu i on zgłosi zmiany, a także zdecydowanie co z podjętymi przez zarząd powołany wg zmienionego statutu uchwałami / decyzjami albo
• zwołanie kolejnego WZ, uchwalenie zmiany statutu, zgłoszenie zmiany do KRS przez stary zarząd, WZ po zmianie statutu, powołanie zarządu wg zmienionego statutu i zgłoszenie zmiany przez nowy zarząd.

W zaistniałej sytuacji należałoby zasięgnąć języka bezpośrednio w sądzie, celem ustalenia poglądu sądu na termin obowiązywania zmiany statutu (od podjęcia uchwały, czy od wpisania do KRS). Dalsze działania należałoby dostosować do uzyskanej informacji.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym - Dz.U. 1997 nr 121 poz. 769
2. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach - Dz.U. 1989 nr 20 poz. 104
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1990 r., sygn. akt I PR 440/90
4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 wcześnie 2008 r., sygn. akt I OSK 333/08
5. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt I OZ 80/08
6. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 31 stycznia 1996 r., sygn. akt I ACr 615/95
7. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt III CZP 56/06

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.