Taki sam profil działalności gospodarczej wspólnika spółki z o.o. a działalność konkurencyjna

Umowa spółki a działalność konkurencyjna

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi nic na temat zakazu konkurencji. Stąd należy stosować ogólne regulacje zawarte w Kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z art. 211 Kodeksu spółek handlowych:

„§ 1. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu”.

Członek zarządu i jego działalność gospodarcza

A zatem z mocy prawa jako członek zarządu nie może Pan zajmować się interesami konkurencyjnymi dla interesów spółki, w tym także poprzez prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej o profilu konkurencyjnym, chyba że uzyska Pan na to zgodę wspólników wyrażoną w formie uchwały.

Cytowany bowiem art. 211 Kodeksu spółek handlowych stanowi zakaz ustawowy, który obowiązuje niezależnie od tego, czy został wpisany do umowy spółki, czy też nie. W umowie spółki można ten zakaz co najwyżej rozszerzyć, ale nie można go wyłączyć. Nie ma natomiast przeszkód, aby członków zarządu uwolnić od tak sformułowanego zakazu. Nie może to jednak nastąpić już w samej umowie spółki. Art. 211 wyraźnie bowiem stanowi, że właściwy organ może wyrazić zgodę na zajmowanie się działalnością konkurencyjną przez członka zarządu. Standardowo będzie to walne zgromadzenie wspólników, które zgody udzieli w uchwale. Dopóty Pan takiej zgody nie uzyska w takiej formie nie uzyska, dopóty narusza Pan ów ustawowy zakaz konkurencji, i nie ma tu znaczenia fakt, że wspólnik wiedział o tejże działalności.

Przepisy o zakazie konkurencji

Przepis art. 211 Kodeksu spółek handlowych nie określa następstw naruszenia zakazu konkurencji. Spółka kapitałowa, czyli m.in. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, dysponuje jednak kilkoma instrumentami prawnymi, z których może skorzystać, aby bronić się przed skutkami naruszenia zakazu konkurencji. Do najważniejszych instrumentów należą:

• zawieszenie członka zarządu
• odwołanie członka zarządu z pełnionej funkcji
• pozew o wyłączenie członka zarządu będącego zarazem wspólnikiem ze spółki
• pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce
• pociągnięcie do odpowiedzialności karnej.

Ochrona spółki przed działalnością konkurencyjną

Podstawowe instrumenty ochrony interesu gospodarczego spółki to zawieszenie albo odwołanie członka zarządu (art. 203 Kodeksu spółek handlowych). Mają one raczej charakter organizacyjny, a więc ich konsekwencje dla Pana jako naruszającego nie mają dużego ciężaru gatunkowego. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku naruszenia zakazu konkurencji przez członka zarządu, który jest jednocześnie wspólnikiem, możliwe jest także wyłączenie go ze spółki (art. 266 kodeksu spółek handlowych). Udziały wyłączonego wspólnika muszą zostać przejęte przez pozostałych wspólników lub osoby trzecie. Nadto, spółka, która poniosła szkodę w wyniku działań członka zarządu, może żądać także naprawienia tej szkody na podstawie art. 293 Kodeksu spółek handlowych. W praktyce procesowej częsta jest sytuacja, w której naruszenie zakazu konkurencji wiąże się ze skutkami o charakterze odszkodowawczym. Spółka może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, czyli naruszenia zakazu konkurencji. Po upływie roku również każdy wspólnik może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce.

Wskazuję też, że zdaniem SN celem powództwa wniesionego na podstawie art. 295 § 1 kodeksu spółek handlowych nie jest ochrona interesów wspólnika tylko ochrona interesów spółki, tak więc w procesie należy udowodnić wystąpienie szkody w spółce (wyrok SN z 24 lipca 2014 r., sygn. akt II CSK 627/13). W praktyce może się to wiązać z pewnymi trudnościami, głównie dowodowymi. W procesie sądowym spółka zobowiązana będzie bowiem do wykazania szkody, jaka powstała w jej majątku w związku z konkurencyjną działalnością członka zarządu, związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tą działalnością a poniesioną szkodą, a przede wszystkim wysokości poniesionej rzeczywistej szkody. Pamiętać należy, że w prawie polskim rekompensacie nie podlega tzw. szkoda ewentualna, polegająca na utracie spodziewanych, możliwych do osiągnięcia, ale niepewnych korzyści. Spodziewać się należy, że przy ustalaniu przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu sąd będzie musiał zasięgnąć pomocy biegłego, posiadającego wiadomości specjalne z zakresu rachunkowości lub innej specjalizacji. Z drugiej strony należy pamiętać, że jeżeli powództwo okaże się nieuzasadnione, a sąd stwierdzi, że powód, wnosząc je, działał w złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa, obowiązany on będzie naprawić szkodę wyrządzoną Panu jako pozwanemu. Proszę więc o tym pamiętać.

Odpowiedzialność karna wspólnika spółki z o.o.

Ostatecznym rozwiązaniem może być także pociągnięcie członka zarządu do odpowiedzialności karnej, o czym stanowi art. art. 296 Kodeksu spółek handlowych, jeśli członek zarządu wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową poprzez działalność konkurencyjną bez zgody spółki.

Proponuję więc zwrócić się jak najszybciej o uzyskanie zgody na prowadzenie działalności konkurencyjnej, zgodnie z art. 211 Kodeksu spółek handlowych. Nie mniej za okres do dnia zgody może się Pan liczyć z roszczeniami, które przedstawiłam wyżej.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych - Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.