Odejście wspólnika ze spółki jawnej

Wypowiedzenie umowy spółki jawnej przez wspólnika

Spółka jawna nie może istnieć jako jednoosobowa, innymi słowy spółka jawna, podobnie jak każda inna spółka osobowa, nie może istnieć z jednym wspólnikiem.

Istotna dla rozstrzygnięcia niniejszego zagadnienia będzie przyczyna, z powodu której spółka ma przestać istniej. Jeśli tą przyczyną jest wyłącznie wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika, to zastosowanie może znaleźć art. 66 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.), w którym ustawodawca przyznał pozostającemu wspólnikowi możliwość kontynuowania działalności w ramach indywidualnej działalności gospodarczej (w ten sposób dojdzie niejako do przekształcenia spółki jawnej w jednoosobową działalność gospodarczą). Zgodnie z przywołanym przepisem, jeżeli w spółce składającej się z dwóch wspólników, po stronie jednego z nich zaistnieje powód rozwiązania spółki, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowi prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem zgodnie z art. 65 K.s.h.

Rozliczenie się z wspólnikiem występującym ze spółki

Jeśli zatem Pana wspólnik wypowiedział umowę spółki, to w tej sytuacji może Pan wystąpić do sądu z pozwem o przyznanie Panu majątku spółki w zamian za rozliczenie się z występującym wspólnikiem. Do pozwu należy załączyć tzw. bilans uwzględniający wartość zbywczą majątku. Jako dzień bilansowy przyjąć należy dzień wniesienia pozwu. Wyliczając wartość zbywczą majątku spółki, należy uwzględnić wszystkie składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa: tzn. wartość rynkową poszczególnych praw należących do spółki, renomę firmy, jej lokalizację, rodzaj klienteli itp. Ująć należy także wszelkie wierzytelności (roszczenia) spółki wobec wspólnika i wspólnika wobec spółki.

Powód rozwiązania spółki po stronie jednego z dwóch wspólników spółki jawnej

Powyższe potwierdza orzecznictwo. Na przykład Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18 stycznia 2013 r. sygn. akt V ACa 730/12 stwierdził, iż „przepis art. 66 K.s.h. wymaga stwierdzenia, że zaistniał powód rozwiązania spółki po stronie jednego z dwóch wspólników spółki jawnej. Takim powodem może być wypowiedzenie umowy spółki (art. 58 pkt 5 K.s.h.). Brak natomiast podstaw do wnikania, jakie przyczyny stały za złożeniem takiego oświadczenia woli, a tym bardziej, że pobudki takie można by określić jako istotne i zasługujące na ochronę poprzez brak uwzględnienia żądania drugiego wspólnika opartego na art. 66 k.s.h. Celem art. 66 k.s.h. jest uchronienie przedsiębiorstwa od faktycznej likwidacji, do czego prowadzi złożenie takiego oświadczenia. Wspólnik ma bowiem zawsze prawo, przy zachowaniu warunków umownych lub ustawowych, do wystąpienia ze spółki, a pobudki jego decyzji pozostają prawnie obojętne. Nawet przyjmując, iż decyzja o wypowiedzeniu umowy spółki została spowodowana zachowaniem drugiego ze wspólników i istnieniem konfliktu między nimi, często nawet uniemożliwiającego dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa, to okoliczność ta pozostaje bez wpływu na ocenę, czy wypowiedzenie było skuteczne”.

Z przedmiotowym powództwem należy wystąpić przed upływem okresu wypowiedzenia umowy spółki. Sądem właściwym miejscowo do rozpoznania sprawy będzie sąd, w którym znajduje się siedziba spółki. Właściwość rzeczowa, tzn. czy właściwy będzie sąd rejonowy czy okręgowy, będzie zależała od wartości przedmiotu sporu, czyli wartości majątku spółki. Jeżeli majątek spółki zostanie oszacowany na łączną kwotę równą lub przekraczającą 75 tysięcy złotych, to sprawę do rozpoznania należy skierować do właściwego miejscowo sądu okręgowego; w przeciwnym razie – sprawę należy skierować do sądu rejonowego.

Opłata sądowa od pozwu wynosi 5% wartości przedmiotu sporu.

Konsekwencje wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej

Jeśli sąd przyzna Panu prawo do przejęcia majątku spółki, przedsiębiorstwo spółki zostanie utrzymane w dotychczasowych kształcie, a Pan będzie kontynuował działalność tylko w innej formie organizacyjnej. Z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu majątek spółki przejdzie na rzecz Pana i stanie się Pana własnością. W zamian za to sąd zobowiąże Pana do rozliczenia się z występującym wspólnikiem, tzn. będzie Pan zobowiązany wypłacić mu jego udział kapitałowy obliczony na podstawie bilansu, o którym mowa powyżej; rzeczy wniesione do spółki przez występującego wspólnika tylko do używania należy zwrócić mu w naturze. Wspólnik występujący będzie uczestniczył w zysku i stracie ze spraw jeszcze niezakończonych; jednak nie będzie miał już on wpływu na ich prowadzenie.

Po dokonaniu rozliczenia będzie Pan zobowiązany złożyć w sądzie rejestrowym wniosek o wykreślenie spółki z rejestru.

Ponadto należy zawiadomić także:

• urząd statystyczny – w celu zlikwidowania REGONU spółki; wniosek o skreślenie przedsiębiorcy z krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej składa się na formularzu RG-2, wniosek ten jest wolny od opłat;
• urząd skarbowy: po pierwsze w celu aktualizacji numeru identyfikacji podatkowej NIP – należy wypełnić formularz NIP-2 z zaznaczonym w bloku A kwadratem „zgłoszenie aktualizacyjne”, załączając oryginały (do wglądu) oraz kserokopie dokumentów potwierdzających fakt likwidacji działalności gospodarczej, a w szczególności: wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego (postanowienie sądu rejestrowego), wykreślenie z rejestru REGON, oświadczenie o wystąpieniu wspólnika ze spółki; po drugie, w celu rozliczenia się – zaprzestanie wykonywania działalności opodatkowanej VAT przez spółkę wymaga zgłoszenia na druku VAT-Z. Zgłoszenie należy złożyć do naczelnika US właściwego dla spółki w ostatnim dniu wykonywania działalności opodatkowanej VAT;
• ZUS – w celu wyrejestrowania;
• bank – w celu likwidacji konta.

Zarejestrowanie działalności gospodarczej

Indywidualną działalność gospodarczą należy natomiast zarejestrować w CEIDG. W tym celu należy wybrać jeden z niżej wymienionych trybów postępowania:

• zalogowanie się do CEIDG, wypełnienie wniosku on-line i złożenie (podpisanie) go elektronicznie (w tym przypadku należy posiadać podpis elektroniczny z certyfikatem kwalifikowanym lub założyć profil zaufany na platformie e-PUAP);
• bez logowania się do CEIDG, przygotowanie wniosku on-line i podpisanie go w dowolnej gminie;
• pobranie i złożenie wniosku papierowego w gminie;
• przesłanie wniosku listem poleconym do wybranej gminy. Podpis musi być jednak notarialnie potwierdzony.

Informuję również, iż ten sam skutek może Pan osiągnąć na drodze umownej bez konieczności wytaczania powództwa przed sądem. W tym jednak przypadku występujący wspólnik musi wyrazić na to zgodę i zawrzeć z Panem umowę, w której ustalicie, że zakończenie działalności spółki będzie polegać na przejęciu przedsiębiorstwa spółki przez Pana za wypłatą określonej kwoty wspólnikowi.

Jeśli nie zdecyduje się Pan na wszczęcie opisanego wyżej powództwa albo nie będzie się Pan w stanie dogadać ze wspólnikiem co do innego niż likwidacja sposobu zakończenia działalności spółki, pozostanie jedynie wszcząć procedurę likwidacyjną i zakupić przedsiębiorstwo spółki, co z pewnością będzie trudniejsze i bardziej czasochłonne.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych - Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 r. sygn. akt V ACa 730/12

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.