Aport firmy do utworzonej spółki cywilnej a ciągłość umów

Założenie spółki cywilnej

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r. Nr 94, poz. 1037; K.s.h.)

2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r. Nr 16, poz. 93; K.c.)

Formalnie nie jest możliwe przekształcenie działalności w spółkę cywilną. Przekształcenie to ściśle określony tryb postępowania, a nasze prawo nie pozwala na takie przekształcenie działalności jednoosobowej w spółkę cywilną. Prowadzenie wspólnie działalności przez żonę oraz Pana w formie spółki cywilnej wymaga z założenia co najmniej przejścia procedury związanej z jej zakładaniem i rejestracją.

Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, ale umową pomiędzy jej wspólnikami, którzy są przedsiębiorcami. Musi ich być co najmniej dwóch. Jedna osoba nie może utworzyć spółki cywilnej.

Spółka cywilna musiałaby powstać jako nowy podmiot, w którym żona oraz Pan (po zarejestrowaniu się jako samodzielny przedsiębiorca prowadzący działalność w formie spółki cywilnej) byliby wspólnikami. Możliwe są dwa rozwiązania:

1. założenie spółki cywilnej i sprzedaż do niej majątku przedsiębiorstwa żony,
2. założenie spółki cywilnej i wniesienie przez żonę do spółki swojego przedsiębiorstwa.

Przy zakładaniu nowej – stara firma istnieje i zakładana jest nowa, która powoli przejmuje majątek ze starej firmy. Takie rozwiązanie powoduje po stronie starej firmy:

• powstanie podatku dochodowego i konieczność jego zapłaty (18% lub wg wyższej skali podatkowej – 33%),
• powstanie podatku VAT i konieczność jego zapłaty (co do zasady 23%).

Jednocześnie po stronie nowej firmy powoduje:

• powstanie kosztów uzyskania przychodu (cena netto),
• powstanie podatku VAT do odliczenia,
• powstanie możliwości amortyzacji środków trwałych.

Należałoby zwrócić uwagę na to, by ceny zbycia nie odbiegały od cen rynkowych oraz cen, jakie zapłaciłaby osoba trzecia obca. Konieczne byłoby uiszczenie podatku od czynności cywilnoprawnych od kapitału założycielskiego nowej firmy – w wysokości 0,5% w ciągu 14 dni od daty jej założenia. Konieczne byłoby złożenie deklaracji PCC w tym samym terminie.

Stosownie do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

„Art. 1.1. Podatkowi podlegają:

1) następujące czynności cywilnoprawne: (…)

k) umowy spółki;

2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

2. Przepisy ustawy o:

1) umowie spółki i jej zmianie – stosuje się odpowiednio do aktów założycielskich spółek, statutów spółek i ich zmiany;

3. W przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się:

1) przy spółce osobowej – wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania (…).

Art. 1a. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) spółka osobowa – spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną;

2) spółka kapitałowa – spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.”

Podatek ten występowałby, jeżeli chcieliby Państwo założyć spółkę cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną; spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.

Przykładowo przy kapitale zakładowym (założycielskim) rzędu 200 tys. zł – PCC wyniósłby 1000 zł.

Zobacz też: Aport samochodu do spółki cywilnej wzór

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki cywilnej

Wniesienie Pana przedsiębiorstwa do spółki cywilnej pozwala na:

• przesunięcie w czasie podatku dochodowego i VAT – dopiero gdy spółka cywilna dokona zbycia rzeczy, sprzętu, maszyn, które należały do firmy żony,
• uniknięcie podatku VAT z tytułu przekazania firmy żony do spółki cywilnej.

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Następstwo prawne dotyczyłoby tylko zezwolenia w gminie, w jakiej obecnie jest punkt sprzedaży należący do firmy żony. Ale często gminy uznają, że nie ma w tym przypadku żadnego następstwa i spółka cywilna musi ubiegać się o odrębne zezwolenie. Warto to więc najpierw sprawdzić w danej gminie.

Jakie kroki należy podjąć w celu rozpoczęcia wykonywania działalności w formie spółki cywilnej?

Rozpoczęcie wykonywania działalności w formie spółki cywilnej wymaga w opisanej sytuacji podjęcia następujących kroków:

• zawarcie umowy spółki cywilnej (na piśmie),
• uzyskanie wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi – Pana i żony (Pan już go ma, wystarczyłaby więc tylko korekta wpisu – rezygnacja z działalności jednoosobowej na rzecz spółki cywilnej),
• wpis lub jego zmiany należy uzyskać przed podjęciem działalności w ramach spółki cywilnej,
• zgłoszenie do GUS i uzyskanie nr REGON spółki,
• zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego i uzyskanie NIP spółki – wniosek na druku NIP-2, NIP-D,
• złożenie deklaracji oraz zapłata podatku od czynności cywilnoprawnych w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę spółki (stawka podatku 0,5%, podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów wniesionych do majątku spółki) – deklaracja na druku PCC-3, PCC-3A,
• zgłoszenie rejestracyjne spółki do podatku VAT – formularz VAT-R (opłata skarbowa – 170 zł, termin – przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towarów lub usług),
• zmiana wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi – uzupełnienie informacji o NIP i REGON spółki – wniosek CEIDG-1 (w terminie 7 dni).

Wspólnik spółki cywilnej jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia w ZUS, natomiast spółka pełni funkcję płatnika składek wyłącznie za osoby świadczące w niej pracę (np. za pracowników i zleceniobiorców).

Względy podatkowe przemawiają za tym, by do spółki cywilnej Pan wniósł aportem przedsiębiorstwo swojej jednoosobowej działalności gospodarczej. Wniesione przedsiębiorstwo (i jego majątek) stanowić będzie własność spółki cywilnej. Przeniesiona powinno być całość przedsiębiorstwa, a więc wszystkie wartości materialne, tj. towary, środki trwałe, wyposażenie itp. oraz wartości niematerialne. Takie przedsiębiorstwo jako przedmiot aportu stanowi całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Całość przedsiębiorstwa wnoszonego aportem do spółki cywilnej powinna być wyceniona według wartości rynkowej.

Podatek VAT przy aporcie przedsiębiorstwa do spółki

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W obecnie obowiązującej ustawie o podatku od towarów i usług ustawodawca odnosi się do generalnego pojęcia zbycia, a nie sprzedaży. Warto też podkreślić, iż ustawodawca nie użył żadnego pojęcia definiowanego bądź dookreślającego w ustawie (jak np. sprzedaż czy dostawa), co oznacza, że nie jest istotna forma, lecz samo zadysponowanie przedsiębiorstwem w taki sposób, że dochodzi do jego zbycia. Wyłączenie z opodatkowania zbycia majątku oparte jest bowiem na możliwości stworzonej przez art. 19 Dyrektywy 2006/112 (odpowiadający art. 5 (8) VI Dyrektywy, który przewiduje, iż w przypadku gdy przedmiotem dostawy (za odpłatnością lub nieodpłatnie lub w formie aportu jest całość lub część majątku podatnika (totality of assetes or part therof), państwa członkowskie mogą uznać, iż czynność taka nie stanowi dostawy towarów i w takim przypadku nabywca będzie traktowany jako następca prawny przekazującego.

Pojęcie „transakcji zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów”, w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. zbycie obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego (aport przedsiębiorstwa do spółki). Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Przepisy ustawy nie definiują terminu „przedsiębiorstwo”. Z tej przyczyny w celu określenia zakresu pojęcia „przedsiębiorstwo” wykorzystuje się regulację zawartą w art. 55 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

• oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
• własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
• prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
• wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
• koncesje, licencje i zezwolenia;
• patenty i inne prawa własności przemysłowej; majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
• tajemnice przedsiębiorstwa;
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę powyższe, stwierdzić należy, że nie podlegają opodatkowaniu transakcje zbycia przedsiębiorstwa, w tym np. sprzedaż, darowizna czy wniesienie go aportem.

Aport przedsiębiorstwa Pana firmy nie skutkuje ani zamknięciem działalności, ani jej zawieszeniem. Dla wywołania takiego skutku konieczne jest zgłoszenie tego do CEIDG.

Faktycznie nie będzie Pan miał już przedsiębiorstwa, za pomocą którego prowadził dotychczas działalność, co skłaniałoby do likwidacji działalności. Ale zamiarem jest dalsze prowadzenie działalności tyle tylko, że w formie spółki cywilnej. W tym celu zgłosi Pan zmiany do CEIDG.

Przeniesienie przedsiębiorstwa wymagałoby zawarcia umowy przeniesienia w formie pisemnej z podpisem poświadczonym notarialnie. Jak wskazuje bowiem Kodeks cywilny:

„Art. 751. § 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.”

Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodziłaby nieruchomość – umowa przeniesienia przedsiębiorstwa wymagałaby umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Podatek dochodowy przy aporcie przedsiębiorstwa do spółki

Wniesienie do spółki cywilnej wkładu w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (aport przedsiębiorstwa do spółki) w zamian za udziały w tej spółce stanowi odpłatne zbycie tego przedsiębiorstwa i spowoduje po stronie wnoszącego powstanie przychodu, jednakże przychód ten jest zwolniony od opodatkowania podatkiem dochodowym.

Zgodnie z art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług, przy czym domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość (art. 861 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego). Wniesiony wkład może być pieniężny lub niepieniężny. Z chwilą przeniesienia własności rzeczy na wspólników staje się ona majątkiem wspólnym wszystkich wspólników.

Katalog elementów przedsiębiorstwa, ujęty w art. 551 Kodeksu cywilnego, nie ma charakteru zamkniętego, o czym świadczy użyte w nim sformułowanie „w szczególności”. Zgodnie zaś z art. 552 Kodeksu cywilnego czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Czym jest przedsiębiorstwo?

Przedsiębiorstwo – dla celów prawa podatkowego – to ogół praw podmiotowych, stosunków faktycznych (zakres i walory dostawców i klientów, czyli odbiorców, opinia o przedsiębiorstwie, czyli jego renoma, lokalizacja, stopień ściągalności jego wierzytelności itd.) oraz różnych innych wartości (np. systemu organizacyjnego, doświadczeń w zakresie działalności przedsiębiorstwa, jakości znanej i stosowanej technologii itd.), jakie prowadzący przedsiębiorstwo (jego właściciel) sam lub ze współpracującymi osobami wiąże w zorganizowany zespół majątkowy. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, iż definitywnej oceny przedmiotu czynności prawnej dokonuje sam podatnik.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zasady ustalania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zostały określone w art. 14 tej ustawy, który w ust. 1 stanowi, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku będących:

1. środkami trwałymi,
2. składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 22g nie przekracza 1500 zł,
3. wartościami niematerialnymi i prawnymi
   – ujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym także przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wymienionych w lit. b, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie nieujętych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem ust. 2c; przy określaniu wysokości przychodów przepisy ust. 1 i art. 19 stosuje się odpowiednio.

Sprzedaż składnika wykorzystywanego w działalności gospodarczej

Sprzedaż każdego innego składnika wykorzystywanego w działalności gospodarczej również stanowi przychód z tytułu działalności gospodarczej na podstawie ogólnej zasady wyrażonej w art. 14 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (z wyjątkiem nieruchomości mieszkalnych).

Przez pojęcie odpłatnego zbycia należy rozumieć każdą formę przeniesienia własności za wynagrodzeniem. Wniesienie zatem przedsiębiorstwa albo jego części do spółki niebędącej osobą prawną (w tym spółka cywilna) powoduje:

• zmianę właściciela – właścicielem staje się bowiem spółka niebędąca osobą prawną – stąd mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem wniesionego w formie aportu przedsiębiorstwa,
• wniesienie przedsiębiorstwa do spółki niebędącej osobą prawną jest przeniesieniem własności tego przedsiębiorstwa lub jego części, za które wnioskodawcy przysługują udziały w spółce niebędącej osobą prawną o określonej wysokości.

W związku z powyższym wniesienie do spółki niebędącej osobą prawną wkładu w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa (aport przedsiębiorstwa do spółki) w zamian za udział w spółce stanowi odpłatne zbycie.

Za spółkę niebędącą osobą prawną uznaje się – zgodnie z treścią art. 5a pkt 24 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – spółkę niebędącą podatnikiem podatku dochodowego. Zatem spółką niebędącą osobą prawną jest także spółka cywilna.

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 50b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wolne od podatku dochodowego są przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu przedsiębiorstwa do spółki) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki.

„Art. 21. 1. Wolne od podatku dochodowego są:

50b) przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki (…).

W świetle powyższego po Pana stronie powstanie przychód z tytułu wniesienia aportu przedsiębiorstwa do spółki cywilnej, ale będzie on zwolniony z podatku dochodowego.

Aport przedsiębiorstwa do spółki - podsumowanie

Aport przedsiębiorstwa do spółki:

• podatek od czynności cywilnoprawnych – 0,5% od wartości przedsiębiorstwa oraz Pana wkładu,
• brak podatku VAT po Pana stronie,
• brak podatku dochodowego z tytułu wniesienia aportu przedsiębiorstwa do spółki.

Należałoby zgrać daty i terminy zmian we wpisie żony i Pana do CEIDG oraz zawarcia umowy spółki oraz rozpoczęcia działalności przez spółkę cywilną.

Teoretycznie przy braku wskazań w umowie spółki – przy nierównych wkładach – udział w zyskach i stratach spółki cywilnej wszyscy wspólnicy mają taki sam.

Jak wskazuje Kodeks cywilny, równy udział w zyskach jest domyślny, a umowa spółki może ustanawiać w tym zakresie inne zasady.

„Art. 867. § 1. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.

§ 2. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach.

W teorii i praktyce możliwe jest, że przez jakiś czas jeden wspólnik ma udział w zyskach i stratach w wysokości np. 80% zysku, a drugi w wysokości 20%; a po dwóch latach udział w zyskach i stratach jest równy i wynosi po 50%. Oczyścicie wymagałoby to zapisów w umowie spółki ze wskazaniem tych proporcji oraz czasu ich trwania.

Prawa z umów co do zasady przechodzą automatycznie wraz z przekształceniem, chyba że w umowie znajduje się zastrzeżenie, że do przejścia na inny podmiot praw wynikających z umowy wymagana jest zgoda kontrahenta.

Do przeniesienia obowiązków z umów konieczna jest zgoda drugich stron tych umów. Istnieje ryzyko nieuzyskania takiej zgody. W takim przypadku zobowiązania wynikające z danej umowy nie będą mogły przejść na spółkę przekształconą.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.