Zmiana składu spółki jawnej

Wniesienie przez nowego wspólnika wkładu do spółki jawnej

Kodeks spółek handlowych stanowi:

„Art. 48. § 1. W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe.

§ 2. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki.

§ 3. Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę”.

Powyższy przepis pozwala na ustanowienie jako wkładu wspólnika do spółki jawnej jego świadczenie na rzecz spółki jawnej w postaci pracy własnej.

Na mocy umowy spółki wspólnicy dążą do wspólnego celu, który realizują m.in. przez wniesienie wkładów.

Jako „inne świadczenie” może być wskazana praca danego wspólnika na rzecz spółki.

Zmiana umowy spółki powinna wskazywać na fakt wniesienia udziału kapitałowego w postaci pracy własnej oraz ustalać wartość tej pracy jako udziału kapitałowego.

Należy to traktować jako zmianę umowy spółki jawnej (wniesienie przez nowego wspólnika wkładu do spółki jawnej, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki).

Wniesienie wkładu do spółki w postaci własnej pracy

Wspólnik w zamian za swój wkład w postaci pracy na rzecz spółki nabywa w spółce prawa udziałowe (w tym udział w zysku). Udział w zysku określany jest w umowie spółki i uzależniony bywa od stosunku wartości wkładu danego wspólnika do wartości wkładów pozostałych wspólników. W przypadku braku określenia w umowie spółki udziału w zysku wspólnicy uczestniczą w zysku w częściach równych. W spółce jawnej wielkość wkładu do spółki oraz udział kapitałowy wspólnika jest niezależny do udziału w zyskach. Mogą to być różne wartości.

Teoretycznie udział kapitałowy wspólnika odpowiadać powinien wartości rzeczywiście wniesionego wkładu(art. 50 § 1 K.s.h.).

W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki zasadą jest, że wspólnik ten ma prawo do równowartości w pieniądzu swego udziału kapitałowego. Np.:

• wkład – 5
• udział kapitałowy wskazany w umowie spółki jawnej– 5
• w razie wystąpienia równowartość 5% wartości zbywczej majątku spółki,
• majątek nadal w całości stanowi własność spółki.

Można dokonać zwrotu udziału kapitałowego w naturze (rzeczy, ruchomości, nieruchomości).

Właścicielem majątku jest spółka a nie wspólnicy. W związku z tym wspólnikowi nie przysługuje prawo własności lub współwłasności do majątku spółki, a tylko, jak wskazałem, prawo do udziału kapitałowego wg postanowień umowy spółki.

Taka sytuacja powoduje, że w umowie spółki jawnej niedopuszczalne są zapisy o podziale majątku w sytuacji, gdy dany wspólnik z niej występuje.

Wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Jako dzień bilansowy przyjąć należy w przypadku wypowiedzenia – ostatni dzień roku obrotowego, w którym upłynął termin wypowiedzenia.

Jeżeli wspólnik wniósł do spółki jawnej rzeczy tylko do używania – zwraca mu się te rzeczy w naturze.

W przypadku likwidacji spółki jawnej – pozostały po zaspokojeniu wierzycieli majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Rzeczy wniesione przez wspólnika do spółki tylko do używania zwraca się wspólnikowi w naturze.

Zbycie praw i obowiązków przez wspólnika spółki jawnej na rzecz innego wspólnika lub osoby trzeciej

Aby mówić o zbyciu praw i obowiązków przez wspólnika spółki jawnej na rzecz innego wspólnika lub osoby trzeciej konieczne są zapisy w umowie spółki na to zezwalające. Wg KSH:

„Art.10 § 1. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.

§ 2. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

§ 3. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki”.

Z cytowanego przepisu wynika, że przedmiotem przeniesienia może być „ogół praw i obowiązków” wspólnika, a nie poszczególne prawa nań się składające np. prawa udziału w zysku, do reprezentacji.

Zbycie części udziałów w spółce osobowej

Zbycie procentowe „udziałów” w spółce osobowej (części ułamkowej) teoretycznie narusza integralność udziału jako konglomeratu uprawnień o charakterze majątkowym – ale przy zbyciu idealnej części (ułamka, procentowej wielkości) „udziału”, nie prowadzi do zbycia poszczególnych praw, a tylko do udziału w tych prawach. Zaś art. 10 § 1 K.s.h. nie ustanawia zakazu zbywania części udziału w spółce osobowej.

A skoro można przenieść całość praw i obowiązków, to tym bardziej można przenieść ich część. Więc dopuszczalność zbycia części „udziału” zastrzeżona powinna być w umowie spółki osobowej.

Ze względów praktycznych i dowodowych wskazane jest, by zgoda wspólników wskazywała, jakiej części ogółu praw i obowiązków dotyczy (ułamek lub procent zbywanego udziału). Gdy wspólnik wyraża zgodę na zbycia części „udziału”, nie precyzując, o jaką wielkość części chodzi – uznaje się, że skoro zgodził się na przeniesienie każdej części niebodącej całością (100%), to zgadza się na przeniesienie dowolnej czyści praw i obowiązków.

Darowizna ogółu praw i obowiązków w spółce od rodzica dla dziecka

Wspólnikami w spółce są rodzice osób, które miałyby do spółki wstąpić lub otrzymać część praw i obowiązków od swoich rodziców. W tej sytuacji najlepszym wyjściem jest darowizna części ogółu praw i obowiązków od rodzica dla dziecka.

Darowizna taka byłaby zwolniona od podatku od darowizn – pod warunkiem jej zgłoszenia do US przez dziecko w ciągu 6 miesięcy od daty jej dokonania. Jak stanowi ustawa o podatku od spadków i darowizn:

„Art. 4a.1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, (...)

4. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2) gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego”.

Jeżeli w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiła ostatnia darowizna, dziecko otrzymało od rodzica darowizny mniejsze niż 9637 zł – nie trzeba tego zgłaszać. Ale z ostrożności należałoby to zrobić.

Nie wystąpi podatek dochodowy po stronie rodzica ani po stronie dziecka, albowiem stosownie do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przepisów o podatku dochodowym nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Umowa darowizny a PCC

Umowa darowizny podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

O ile dziecko nie przejmuje zobowiązań osobistych rodzica razem z darowizną – podatek ten nie wystąpi.

Darowizna nie spowoduje zwiększenia się majątku spółki jawnej a zatem nie wystąpi podatek od czynności cywilnoprawnych z tego tytułu.

Konieczne działania przy założeniu, że umowa spółki przewiduje zbycie ogółu praw i obowiązków:

1. informacja od wspólnika do spółki o zamiarze przeniesienia części „udziału” na daną osobę,
2. wniosek o wyrażenie zgody,
3. zgoda pisemna pozostałych wspólników,
4. zawarcie umowy,
5. zgłoszenie zmiana do KRS, US, ZUS, GUS.

Koszty przy darowiźnie:

• poświadczenie własnoręczności podpisów na umowie,
• opłaty za zgłoszenie zmian do KRS.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼