Odpowiedzialność za zobowiązania wspólnika spółki jawnej

Rozpocznę wyjaśnienia od wspomnianego weksla.

W przypadku małżeństwa, które nie zniosło wspólności majątkowej (nie podpisało intercyzy), możemy mówić o następujących składnikach jego majątku:

• majątek osobisty męża – czyli to, co miał przed ślubem, jak również to, co po ślubie nie weszło do wspólnoty majątkowej (zazwyczaj darowizny, spadki, niektóre dochody);
• majątek wspólny obojga małżonków – zasadą jest, iż wszystkie przedmioty majątkowe nabyte podczas trwania małżeństwa wchodzą do majątku osobistego, z wyjątkami określonymi w ustawie;
• majątek osobisty żony – analogicznie jak w przypadku majątku odrębnego męża.

Weksel wystawiony przez osobę pozostającą w związku małżeńskim może przybrać następujące formy:

• weksel wystawiony wyłącznie przez jednego z małżonków – uprawnia do egzekucji wyłącznie z majątku osobistego tego małżonka;
• weksel wystawiony wyłącznie przez jednego z małżonków, przy czym drugi małżonek wyraża zgodę na zaciągnięcie przez partnera owego zobowiązania – uprawnia do egzekucji z majątku osobistego wystawcy oraz z majątku wspólnego małżonków. Nakaz zapłaty jest wydawany tylko na wystawcę, natomiast podstawą nadania klauzuli wykonalności z rozszerzeniem na majątek wspólny małżonków jest wówczas art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego;
• weksel wystawiony przez oboje małżonków, lub wystawiony przez jednego z nich i poręczony przez drugiego – uprawnia do egzekucji z wszystkich składników majątku – czyli z majątku wspólnego oraz z majątków osobistych małżonków. Nakaz zapłaty jest wówczas wydawany na małżonków – solidarnie.

Jak wynika z powyższego – zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania wekslowego przez drugiego małżonka nie jest konieczna. Zgoda taka jest niezbędna dla ważności takich czynności jak np. zbycie, obciążenie nieruchomości, darowizna z majątku wspólnego (szczegółowy wykaz tych czynności znajduje się w przepisie art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Zgoda współmałżonka, jest jednak dodatkowym zabezpieczeniem wierzyciela, gdyż uprawnia go do skierowania egzekucji do majątku osobistego dłużnika oraz do majątku wspólnego małżonków.

Jednak nawet jeśli wystawca weksla zaciągnie zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka, to wierzyciel ma kilka sposobów egzekwowania należności, tj. z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z takich praw jak prawa autorskie, prawa własności przemysłowej, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

Jednak odpowiedzialność Pani męża jako wspólnika wchodzi w grę dopiero w momencie zaistnienia pewnych przesłanek. Zgodnie bowiem z art. 22 § 2 Kodeksu spółek handlowych – każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, jednakże z uwzględnieniem art. 31 K.s.h.

Stosownie do art. 31 K.s.h.:

„§ 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).

§ 2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

§ 3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań spółki powstałych przed jej wpisem do rejestru.

Z tego ostatniego przepisu wynika, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jest w istocie odpowiedzialnością subsydiarną. Przepis ten stanowi bowiem wyraźnie, że wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika spółki jawnej dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Co prawda, w myśl art. 31 subsydiarność odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, niemniej jednak należałoby przyjąć, że prowadzenie egzekucji z majątku wspólnika może być prowadzone skutecznie, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika, o której mowa w art. 31 § 1 i 2, nie dotyczy zobowiązań spółki powstałych przed dniem jej wpisu do rejestru.

Jak z powyższego wynika, odpowiedzialność Pani męża zaistnieje dopiero w razie niewypłacalności spółki jawnej.

Pani interesy można zabezpieczyć tylko w jeden sposób (oczywiście pomijam kwestię poręczeń i wspólnego zaciągania zobowiązań), a mianowicie przez ustanowienie rozdzielności majątkowej przed notariuszem. Na skutek takiej umowy powstają dwa odrębne majątki, dlatego wierzyciel Pani męża nie będzie mógł skierować egzekucji w stosunku do majątku wspólnego. Najlepiej także przepisać wszystkie przedmioty majątkowe Pani męża na Panią. Umowa majątkowa małżeńska jednak wywołuje skutki na przyszłość, dlatego do już powstałych zobowiązań nie będzie miała zastosowania.

Pyta Pani również o to, w jaki sposób może być Pani dopisana do księgi wieczystej nieruchomości jako współwłaściciel. Jest to możliwe albo przez darowiznę części nieruchomości na Pani rzecz, albo również przez umowę przed notariuszem rozszerzającą wspólność majątkową na przedmioty otrzymane przed zawarciem małżeństwa jak i wszystkie nabyte w trakcie trwania bez względu na źródło ich pochodzenia. Umowa taka będzie na pewno podstawą do dopisania Pani do księgi wieczystej.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »