Jak odkupić aptekę bez konieczności uzyskania zezwolenia?

Kwestie związane z prowadzeniem apteki, formą prawną aptek, zezwoleniami itd. reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 roku z późniejszymi zmianami – Prawo farmaceutyczne (P.f.). Przede wszystkim w myśl art. 99 ust. 1 P.f. apteka ogólnodostępna może być prowadzona tylko na podstawie uzyskanego zezwolenia na prowadzenie apteki.

Z kolei zgodnie z ust. 4 tego przepisu: Prawo do uzyskania zezwolenia na prowadzenie apteki posiada osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego. Oznacza to zatem, że apteka może być prowadzona w formie indywidualnej działalności gospodarczej, spółek prawa handlowego – osobowych czyli jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej, a także w formie spółek kapitałowych czyli z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.

Zezwolenie nie jest natomiast wydawane spółce cywilnej, bo ta nie jest ani osobą prawną, ani spółką prawa handlowego nie posiadającą osobowości prawnej – w tej sytuacji zezwolenie wydawane jest wspólnikom spółki cywilnej.

Nie wspomniał Pan, w jakiej formie jest prowadzona obecna działalność apteki, ale musi to być jedna z wymienionych (jeśli ma Pan zamiar przenieść zezwolenie, powinna być to, co do zasady, forma spółki), podobnie jak Państwo w jednej z nich będziecie mogli prowadzić działalność. Poniżej omówię plusy i minusy każdej z tych form, ale zanim to nastąpi, zajmijmy się najpierw wyjaśnieniem kwestii związanych z przenoszeniem zezwoleń na prowadzenie apteki z jednego podmiotu na drugi.

Chociaż nie wynika to wprost z przepisów komentowanej ustawy (w obu przypadkach), to przeniesienie zezwolenia może mieć miejsce w dwóch sytuacjach: w przypadku śmierci osoby fizycznej gdy przynajmniej jeden ze spadkobierców spełnia wymogi do prowadzenia apteki, o czym akurat stanowi Prawo farmaceutyczne – art. 104 ust. 1a, oraz w przypadku przekształcenia spółki, co wynika z kolei z ustawy – Kodeks spółek handlowych (K.s.h.).

Zgodnie bowiem z art. 553 K.s.h. w przypadku przekształcenia spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Podkreśla się, że przy przekształceniu spółki handlowej zostaje zachowana tożsamość podmiotowa, gdyż spółka przekształcona i spółka przekształcana to ten sam podmiot, który jedynie zmienił formę organizacyjną, w której działa.

Możliwość przenoszenia zezwolenia na prowadzenie apteki w wyniku przekształcenia spółki została potwierdzona w orzecznictwie.

Aby nie być gołosłowną w tym względzie, poniżej pozwolę sobie zacytować dwa wyroki, które to potwierdzają:

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 17 czerwca 2009 r., VI SA/Wa 691/09:

„Na tle art. 553 § 2 KSH podmiotem zezwolenia na prowadzenie apteki, udzielonego wspólnikom spółki cywilnej, po jej przekształceniu pozostanie spółka jawna. Kontynuacja praw i obowiązków administracyjnoprawnych wynikających z zezwolenia wiąże się z obowiązkiem uaktualnienia po przekształceniu zawartych w tych decyzjach danych dotyczących formy prawnej spółki oraz danych o charakterze ewidencyjnym.”

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 stycznia 2009 r., II GPS 6/08:

Spółka komandytowa powstała w wyniku przekształcenia spółki cywilnej, której wspólnicy prowadzili działalność gospodarczą na podstawie udzielonego im zezwolenia na prowadzenie apteki, o jakim mowa w art. 99 ust. 4 ustawy z 6.9.2001 r. – Prawo farmaceutyczne (t.j.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271) pozostaje, w rozumieniu art. 553 § 2 KSH podmiotem tego zezwolenia.”

Teraz wyjaśnię istotę poszczególnego rodzaju form działalności gospodarczej w kontekście odpowiedzialności za zobowiązania spółek:

• osoby fizyczne i wspólnicy spółek cywilnych odpowiadają bez ograniczenia za zobowiązania spółki (od tych osób nie może Pan jednak przenieść zezwolenia, bo nie uwzględniamy tu dziedziczenia);
• spółki osobowe:
1. w spółce jawnej wspólnicy odpowiadają bez ograniczeń za zobowiązania tej spółki,
2. w spółce partnerskiej (którą mogą tworzyć aptekarze jako osoby wykonujące wolny zawód) zasady są te same co w spółce jawnej, z tym że partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki,
3. w spółce komandytowej minimum jeden wspólnik odpowiada w sposób ograniczony – do wysokości sumy komandytowej określonej w umowie i co najmniej jeden – komplementariusz odpowiada w sposób nieograniczony całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki,
4. w spółce komandytowo-akcyjnej podobnie komplementariusz odpowiada bez ograniczeń, a akcjonariusz w sposób ograniczony.

Prowadzenie apteki w formie spółki jawnej (bardzo często wybieranej) jest korzystne natomiast z tego względu, że w myśl ustawy o rachunkowości i art. 24 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie ma obowiązku prowadzenia pełnej księgowości. Zacytuję poniżej podstawy prawne:

„Art. 24a ust. 4. Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

Art. 2. ustawy o rachunkowości: „1. Przepisy ustawy o rachunkowości (…), stosuje się, (…) do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

(…)

2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro (…).”

Spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna – w przeciwieństwie od osobowych – nie przewiduję odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółek, aczkolwiek one sprawdzają się przy większym zakresie działalności, bo są to spółki dużo droższe – trzeba sporządzać sprawozdania finansowe, badać je, ogłaszać itd. oraz jest obowiązek prowadzenia pełnej księgowości, co też generuje koszty. Dlatego taka forma jest wybierana raczej przez duże sieci aptek.

Możliwe jednak, że na ten moment nie będzie konieczności przekształcenia dotychczasowej formy prowadzenia apteki, bo ona jest już prowadzona w formie spółki – choć oczywiście można to zrobić. Zakładam tak dlatego, że wspomina Pan o chęci natychmiastowego działania.

Zakładając, że podmiotem zezwolenia jest spółka, na tym etapie – aby zachować zezwolenie – będzie konieczna raczej zmiana składu osobowego spółki, a dopiero potem ewentualne jej przekształcenie, nie zaś założenie nowej.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »