Działalność konkurencyjna wspólnika spółki z o.o.

Zakaz konkurencji a lojalność wspólnika

Członków organów spółek z o.o., w tym zarządów, można objąć zakazem konkurencji. Kodeks spółek handlowych, co do zasady, nie przewiduje zakazu konkurencji dla wspólników spółki z o.o. Taki zakaz uregulowano wprost tylko w odniesieniu do członków zarządu. Tak też stwierdzono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 2 października 2019 r., sygn. akt I AGa 65/19. Wskazano ponadto, że błędne jest utożsamianie podjęcia przez wspólnika spółki z o.o. działalności konkurencyjnej, w każdym przypadku, z brakiem jego lojalności. Ocena lojalności wspólnika, w tym jej zakresu, powinna mieć charakter indywidualny i powiązany z konkretnym stanem faktycznym.

Nałożenie zakazu działalności konkurencyjnej w stosunku do wspólników może nastąpić w umowie spółki. Taki zakaz najlepiej jest zawrzeć już w chwili zawierania umowy spółki. Może jednak dojść do konieczności zawarcia takiego zakazu już w trakcie funkcjonowania spółki. Do tego potrzebna jest odpowiednia uchwała spółki o wprowadzenie zakazu działalności konkurencyjnej. Niestety wymaga to zgody wszystkich wspólników, których zakaz dotyczy. W Pana sytuacji zapewne wspólnik za taką uchwała się nie opowie, by nie zamykać sobie drogi do dalszej działalność konkurencyjnej.

Na udziałowcach spółki z o.o. spoczywa obowiązek lojalności w stosunku do spółki. Nie oznacza to jednak zakazu konkurencji wobec spółki. Taki zakaz może zostać wprowadzony do umowy spółki przy jej zakładaniu albo w okresie późniejszym, o czym wyżej wspomniałem.

Uchwała o zakazie konkurencji w spółce z o.o.

Zakaz konkurencji osób związanych ze spółkami jest w Kodeksie spółek handlowych uregulowany odrębnie w zależności od typu spółki handlowej. Najbardziej odczuwalny jest w osobowych spółkach handlowych, gdyż obejmuje wszystkich wspólników. Warto sięgnąć do art. 56 § 2 oraz art. 89, art. 103 czy art. 126 §1 Kodeksu spółek handlowych. W spółce z o.o. zakres podmiotowy zakazu konkurencji wynikającego z Kodeksu spółek handlowych jest węższy, gdyż obejmuje jedynie członków zarządu spółki z o.o. Umowa spółki z o.o. może wprowadzać zakaz konkurencji o określonej treści czy też na inne osoby związane ze spółką.

Niestety w Pana sytuacji wprowadzenie takiego zakazu czy wyłączenie wspólnika jest wręcz niemożliwe w drodze uchwały. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt IV CSK 352/17, stwierdził, że podjęcie uchwały zmieniającej umowę spółki poprzez wprowadzenie zakazu działalności konkurencyjnej jest obarczone prawnym wymaganiem uzyskania zgody wszystkich wspólników, których zakaz ma dotyczyć. Chodzi tu o dochowanie wymogu stawianego przez art. 245 § 3 Kodeksu spółek handlowych, który stanowi, że uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.

Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych

Spółka może dochodzić roszczeń od wspólnika łamiącego zakaz. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych niestety będzie wymagało wykazania szkody, ale może też doprowadzić do tego, że sąd zakaże dalszych konkurencyjnych działań tego wspólnika – więc warto wnieść taki pozew. Proszę pamiętać, że Kodeks spółek handlowych daje możliwość działania na wspólnika, który poprzez działalność konkurencyjną działa na szkodę spółki. Służy temu możliwość wyłączenia wspólnika w drodze powództwa przewidzianego w art. 266 Kodeksu spółek handlowych. Artykuł ten stanowi, że:

„§ 1. Z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego.

§ 2. Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z powództwem, o którym mowa w § 1, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. W tym przypadku powinni być pozwani wszyscy pozostali wspólnicy.

§ 3. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu”.

Wyłączenie wspólnika ze spółki

Wyłączenie prowadzi do odpłatnego przejęcia udziałów wspólnika przez pozostałych wspólników lub osoby trzecie na podstawie wyroku sądu. Podstawą wyłączenia zgodnie z art. 266 § 1 są ważne przyczyny dotyczące danego wspólnika. To, czym w danej sytuacji może być ważna przyczyna w rozumieniu tego przepisu, zależy od wszystkich okoliczności dotyczących spółki i wspólników. W konkretnej sytuacji prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec spółki przez wspólnika może być traktowane jako „ważna przyczyna”. Poprze złożenie pozwu można wnieść o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie wykonywania praw udziałowych w spółce. Zabezpieczenie nie może jednak polegać na zakazie prowadzenia działalności gospodarczej poza spółką.

Czyli biorąc pod uwagę powyższe, pozew w Pana sytuacji jest jak najbardziej zasadny i może przynieść bardzo wymierne dla Pana skutki, nie tylko odszkodowawcze. Nie ma znaczenia, czy wspólnik zaprzestanie takich działań, czy przepisze spółkę, ważne, że udowodni Pan, że na dzień złożenia pozwu takie działania konkurencyjne wykonywał. Czyli nie musi Pan rozwiązywać spółki.

Jeśli będzie Pan zainteresowany złożeniem takiego pozwu, prawnik może go dla Pana przygotować.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼