Czy można zlikwidować spółkę z o.o. podczas jej zawieszenia?

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r. Nr 94, poz. 1037; „K.s.h.”).
2. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. 1997 r. Nr 121, poz. 769; „ustawa KRS”)
3. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 r. Nr 137, poz. 926; „ordynacja”).
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r. Nr 16, poz. 93; „K.c.”).

Podstawy do wszczęcia przez sąd postępowania o rozwiązanie spółki określa art. 25a ustawy KRS:

„Art. 25a. 1. Sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, w przypadku gdy:

1) oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;

2) oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

3) wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;

4) mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;

5) mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1.

2. W toku postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego sąd rejestrowy bada, czy podmiot ten posiada zbywalny majątek i czy faktycznie prowadzi działalność.”

W punkcie 5 chodzi o niezłożenie dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe i niespełnienie tego obowiązku pomimo wezwania sądu.

Zatem poza warunkami wprost wskazanymi w przepisie art. 25a kluczową kwestią jest to, czy spółka faktycznie nie prowadzi działalności i czy nie posiada zbywalnego majątku. Wynika to z treści art. 25d ust. 1 ustawy, który stanowi, że w przypadku ustalenia przez sąd rejestrowy w postępowaniu o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z Rejestru.

Dodam jeszcze, że zgodnie z ust. 2 cytowanego przepisu istnienie niezaspokojonych zobowiązań ciążących na podmiocie wpisanym do Rejestru lub nieściągalnych wierzytelności nie wyłącza możliwości orzeczenia o rozwiązaniu tego podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

A więc takie rozwiązanie jest możliwe, o ile spółka faktycznie nie funkcjonuje, nie ma majątku, a zachodzi któryś z warunków określonych w art. 25e, czyli np. nie zostanie złożone za 2 lata sprawozdanie finansowe.

W okresie likwidacji mają zastosowanie przepisy dotyczące organów spółki z o.o. oraz praw i obowiązków wspólników. Chyba że przepisy o likwidacji stanowią inaczej lub co innego wynika z celu likwidacji:

„Art. 275. § 1. Do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy dotyczące organów spółki, praw i obowiązków wspólników, jeżeli przepisy niniejszego działu nie stanowią inaczej lub z celu likwidacji nie wynika co innego.

§ 2. W okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań.

§ 3. W okresie likwidacji dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników.

Art. 276. § 1. Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej.

§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, likwidatorzy mogą być odwołani na mocy uchwały wspólników. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać.

§ 3. W przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów.

§ 4. Na wniosek osób mających interes prawny sąd może, z ważnych powodów, odwołać likwidatorów i ustanowić innych.

§ 5. Sąd, który ustanowił likwidatorów, określa wysokość ich wynagrodzenia.”

W okresie likwidacji nie działa zarząd, ponieważ jego funkcje pełnią likwidatorzy. Likwidatorem zaś może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych:

„Art. 18. § 1. Członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

§ 2. Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestepstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585²⁾, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy.”

Nie może być to osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 K.s.h., z zastrzeżeniem art. 18 § 2-3 K.s.h., oraz członek rady nadzorczej i komisji rewizyjnej (art. 214 § 1 K.s.h.). Przepis wprawdzie mówi o „likwidatorach”, lecz nie ma przeszkód, aby ustanowiony został tylko jeden.

Kodeks spółek handlowych normuje cztery sposoby ustanowienia likwidatorów:

1. Umową spółki, która wprost wskazuje osoby oraz ich liczbę (imiennie lub inaczej, np. przez określenie funkcji – likwidatorami są prezes i wiceprezesi), albo tryb ich powołania (np. likwidatorów wyznacza rada nadzorcza, osoba trzecia, grupa wspólników).
2. Uchwałą wspólników podjętą wymaganą ustawowo lub umownie większością głosów, która może, tak jak umowa, ustalać zarówno liczbę, tryb, jak i powoływać określone osoby do pełnienia funkcji likwidatorów.
3. Z mocy prawa, jeżeli umowa spółki ani uchwała wspólników nie stanowi inaczej, są nimi członkowie ostatniego zarządu.
4. Czwarty sposób – sądowy – nie ma zastosowania w tej sytuacji.

Likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że umowa spółki (statut) lub uchwała wspólników (walnego zgromadzenia) stanowi inaczej.

Do zadań likwidatorów należą: zakończenie interesów bieżących spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki:

„Art. 282. § 1. Likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki (czynności likwidacyjne). Nowe interesy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku. Nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.

§ 2. W stosunku wewnętrznym likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników. Likwidatorzy, ustanowieni przez sąd, są obowiązani stosować się do jednomyślnych uchwał, powziętych przez wspólników oraz przez osoby, które spowodowały ich ustanowienie zgodnie z art. 276 § 4.”

Nowe interesy mogą oni wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku.

Do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu. Likwidatorzy zatem, tak jak członkowie zarządu, mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki.

„Art. 283. § 1. W granicach swoich kompetencji, określonych w art. 282 § 1, likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki.

§ 2. Ograniczenia kompetencji likwidatorów nie mają skutku prawnego wobec osób trzecich.

§ 3. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęte przez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne.”

Wniosek o wykreślenie spółki z KRS można złożyć dopiero po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli i po zakończeniu likwidacji (co z kolei nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli):

„Art. 286. § 1. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.

§ 2. Majątek, o którym mowa w § 1, dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów.

§ 3. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku.”

Majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa spółki stanowi w tym zakresie inaczej. Wspólnicy, którzy po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich część majątku spółki, nie są obowiązani do jej zwrotu w celu pokrycia należności wierzycieli, którzy ujawnili się później. Wierzyciele spółki, którzy nie zgłosili swoich roszczeń we właściwym terminie ani nie byli spółce znani, mogą żądać zaspokojenia swoich należności wyłącznie z majątku spółki, który nie został jeszcze podzielony.

Przyjęte sprawozdanie likwidatorzy powinni wywiesić w siedzibie spółki i złożyć je sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Ostatnim sprawozdaniem finansowym w toku likwidacji spółki jest jednak dopiero sprawozdanie na dzień zakończenia likwidacji, powinno być ono wykonane w ciągu trzech miesięcy od zakończenia procesu podziału kwot likwidacyjnych pomiędzy wspólników. Sprawozdanie to winno zostać również zatwierdzone przez zgromadzenie wspólników, ogłoszone i przesłane do KRS.

Byt prawny spółki zlikwidowanej kończy się definitywnie nie z chwilą uprawomocnienia się postanowienia zarządzającego wykreślenie spółki z rejestru.

Wszystkich wymaganych prawem czynności likwidatorzy mogą dokonywać przez pełnomocnika. Udzielenie odpowiedniego pełnomocnictwa wymaga jednak uprzedniego prawidłowego ustanowienia likwidatorów, co stanowi prawną podstawę ich umocowania do działania w imieniu spółki.

Spółka w likwidacji nie może być reprezentowana przez prokurenta. Otwarcie likwidacji spółki handlowej powoduje bowiem wygaśnięcie prokury. Nowa prokura w okresie likwidacji nie może być ustanowiona.

Wyjątki od zasady, że to zarząd reprezentuje spółkę kapitałową, przewidują art. 210 i 379 K.s.h.:

„Art. 210. § 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników.

Art. 379. § 1. W umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.”

Z regulacji tych wynika, że w umowie między spółką z o.o. / akcyjną a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). Gdy natomiast mamy do czynienia z jednoosobową spółką z o.o. czy akcyjną, której jedyny udziałowiec (akcjonariusz) jest zarazem jedynym członkiem zarządu, czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. O każdorazowym dokonaniu takiej czynności prawnej notariusz zawiadamia sąd rejestrowy, przesyłając wypis aktu notarialnego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼