Czy prokurent w spółce z o.o. opłaca składkę zdrowotną?

Polski Ład 2022 – zmiany

Rzeczywiście „Polski Ład” wprowadził zmiany w zasadach dotyczących oskładkowania i opodatkowania osób pełniących kierownicze funkcje w spółkach. Otóż do katalogu tytułów podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego dodano „osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie”. Należą zaś do nich przede wszystkich członkowie zarządu i prokurenci, którzy na podstawie aktu powołania nawiązali stosunek organizacyjny ze spółką oraz otrzymują za pełnienie tej funkcji wynagrodzenie.

Jeśli zatem funkcja jest powierzana mocą uchwały wspólników spółki i uchwała ta przewiduje wynagrodzenie za jej pełnienie, określając sposób jego wypłaty, to wówczas wynagrodzenie kwalifikowane jest podatkowo w źródle „działalność wykonywana osobiście” i podlega zsumowaniu z innymi przychodami opodatkowanymi za pomocą skali podatkowej (17% i 32%).

Wejście w życie Polskiego Ładu oznacza od 2022 r. dla osób pełniących funkcje na podstawie powołania wzrost obciążeń o obowiązkową składkę zdrowotną wynoszącą 9% podstawy obliczenia składki, którą stanowić będzie wysokość pobieranego wynagrodzenia. Zgłaszającym do ubezpieczenia oraz płatnikiem składek będzie podmiot wypłacający wynagrodzenie, a więc spółka. Składka ta nie może być odliczona od podatku dochodowego.

W uzasadnieniu do projektu Polskiego Ładu czytamy: „Zaproponowana zmiana art. 66 ust. 1 (pkt 35a) ustawy o NFZ polega na zrównaniu praw i obowiązków osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (są to m.in. członkowie zarządu, członkowie Komisji Rewizyjnej, prokurenci oraz członkowie komisji egzaminacyjnych). Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym tej grupy osób będzie skutkowało zapewnieniem dodatkowych środków w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz pełniejszą realizacją zasady solidaryzmu społecznego”.

Prokura jako szczególny rodzaj pełnomocnictwa

Natomiast wskazać należy, że prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, czyli prokurentów się nie powołuje, a udziela się im prokury, co wynika z art. 109 z indeksem 2 § 1 Kodeksu cywilnego. To powoduje, że można uznać, że podstawą działania prokurenta nie jest powołanie, tylko prokura rozumiana jako pełnomocnictwo (udzielenie prokury), a tym samym, że jednak brak jest podstaw do naliczania składek zdrowotnych. Niestety ZUS uznaje, że prokurenta się powołuj i podaje oficjalne informacje, że prokurenci podlegają składkom ZUS po wejściu w życie Polskiego Ładu. Na stronie ZUS w tzw. FAQ czytamy: „Pytanie: Ze względu na różne interpretacje dotyczące prokurenta, prosimy o informację, w jakich sytuacjach, z punktu widzenia ZUS, prokura będzie traktowana jak funkcja pełniona przez prokurenta, a kiedy jak powołanie?” Odpowiedź. „Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od źródła przychodu. Dotyczy to także prokurentów”.

Wynagrodzenie prokurenta

Biorąc pod uwagę powyższe, wynagrodzenie prokurenta ustalone na mocy uchwały o powołaniu należy zakwalifikować jako podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychodów z innych źródeł – na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. Zgodnie z tym artykułem za przychody z innych źródeł uważa się m.in.:

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego;
• wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego;
• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego;
• alimenty;
• stypendia;
• świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach;
• dotacje (subwencje);
• nagrody i inne nieodpłatne świadczenia.

Przychody z „innych źródeł”

Katalog ten jest otwarty. Do przychodów z innych źródeł kwalifikujemy również takie, które nie zostały wymienione w art. 20 ust. 1 oraz w rodzajach przychodów wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8. Wynagrodzenie prokurenta nie zostało nigdzie wymienione, więc co do zasady należy je zaklasyfikować do przychodów z „innych źródeł”. Potwierdza to Dyrektor IS w interpretacji indywidualnej z 8 września 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.621.2021.1.EC), wskazując:

„Wynagrodzenie za sprawowanie funkcji prokurenta wypłacane na podstawie uchwały wspólników należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł, określonych w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. W związku z powyższym, wnioskodawca nie będzie zobowiązany do poboru miesięcznych zaliczek na PIT z tytułu wypłaty prokurentowi wynagrodzenia w związku z pełnieniem tej funkcji w spółce.”

Zgodnie zaś z art. 83 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tzw. ustawa o NFZ): „w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przez płatnika, od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł”. To zaś oznaczałoby, że w 2022 r. wciąż obowiązuje przepis, że ilekroć płatnik nie oblicza (nie potrąca z wynagrodzenia) zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki zdrowotnej, składkę zdrowotną obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł.

Stanowisku ZUS – przychody prokurenta zaliczane do źródeł z art. 13 pkt 7 ustawy PIT

W związku z tym ZUS wskazał, że prokurent płaci składkę zdrowotną, jeżeli jego przychody są zaliczane do źródła określonego w art. 13 pkt 7 ustawy o PIT. Powołany przepis dotyczy przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. Zatem wydaje się, że istotą jest kwalifikacja przychodu prokurenta. Jeśli zaś chodzi wyłącznie o wynagrodzenie prokurenta wypłacane w związku z pełnioną funkcją prokurenta (gdy prokurent nie jest równocześnie członkiem innych organów stanowiących spółki), to ZUS uznaje, że taki prokurent uzyskuje przychody z innych źródeł (art. 10 ust 1 pkt 9 ustawy o PIT) i nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego.

Interpretacja indywidualna ZUS Oddział w Gdańsku z 8 marca 2022 r., nr DI/100000/43/189/2022 (Decyzja nr 112) wskazuje, że należy płacić składkę zdrowotną od wynagrodzenia za powołanie na prokurenta (udzielenie prokury). Zaś na stronie ZUS mamy informację: „Ze względu na różne interpretacje dotyczące prokurenta, prosimy o informację, w jakich sytuacjach, z punktu widzenia ZUS, prokura będzie traktowana jak funkcja pełniona przez prokurenta, a kiedy jak powołanie? Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od źródła przychodu. Dotyczy to także prokurentów.”

„Prokurent powołany – czy podlega zgłoszeniu i wynagrodzenie prokurenta należy pomniejszyć o składkę zdrowotną? Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od źródła przychodu. Dotyczy to także prokurentów” [link: https://www.zus.pl/o-zus/o-nas/programy-transformacji-cyfrowej-zus/zmiany-od-2022-r./faq].

Niestety, potwierdzono mi również to stanowisko na infolinii ZUS. Zdaniem ZUS wynagrodzenie uzyskiwane przez prokurenta powołanego na podstawie uchwały jest od 2022 r. objęte składką zdrowotną oraz powinno być zaklasyfikowane do przychodów osiąganych w związku art. 13 pkt 7 ustawy o PIT, czyli uzyskiwanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. A zatem ZUS cały czas ignoruje, że prokura ustalona na mocy powołania to szczególny rodzaj pełnomocnictwa i nie jest przychodem osiąganym na podstawie art. 13 pkt 7 ustawy o PIT, a przychodem z innych źródeł na podstawie wcześniej cytowanego art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Stanowisko Ministerstwa Zdrowia co do składki zdrowotnej prokurentów

Ministerstwo Zdrowia w stanowisku z 18 lutego 2022 r. wskazuje dwa powody, dla których prokurenci powinni być objęci składką zdrowotną. Pierwszy to intencja ustawodawcy, bowiem w uzasadnieniu do ustawy wskazani, że zmiana art. 66 ust. 1 ustawy o NFZ polega na zrównaniu praw i obowiązków osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (są to m.in. członkowie zarządu, członkowie Komisji Rewizyjnej, prokurenci oraz członkowie komisji egzaminacyjnych)”, co wskazałam na wstępie. Drugi powód to zdaniem MZ wynik wykładni językowej i systemowej, gdyż MZ uważa, że art. 109(1) § 1 K.c. wskazujący, że prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do CEiDG albo do rejestru przedsiębiorców KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Daje prawo wnioskować, że co do zasady prokura jest udzielana analogicznie jak pełnomocnictwo. W spółkach kapitałowych następuje akt powołania prokurenta, o czym świadczy stosowanie przez prawodawcę wyrażenia „powołanie” w art. 208 § 6, art. 300(64) § 2, art. 300(75) § 3 i art. 371 § 4 K.s.h. Resort zdrowia wskazuje, że również w stosunku do spółek kapitałowym posłużono się pojęciem ustanowienia prokury w art. 205 § 3, 208 § 9, art. 284, art. 300(58) § 7, art. 300(66) § 3, art. 300(78) § 3, art. 373 § 3 i art. 470 § 2 K.s.h.

Wniosek do NFZ o wydanie indywidualnej interpretacji

Biorąc pod uwagę wątpliwości, które wiążą się z tą kwestią, rekomenduję złożyć wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej do NFZ. A to dlatego, że wykładnia ZUS i Ministerstwa Zdrowia nie stanowi źródła obowiązującego prawa, a w związku z wejściem w życie Polskiego Ładu wykładnia ta dopiero się kształtuje i niestety ciągle się zmienia, raz po raz publikując odmienne w swej treści komunikaty. Im więcej wniosków o interpretację i odwołać do sądów, tym szybciej dowiemy się, która argumentacja jest prawidłowa, bowiem na ten moment nie jest to przesądzone.

* Opis sprawy z 2022 r.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼