Czy można w jednym dniu i w jednym aneksie wymienić wspólnika?

Wspólnicy nie mogą klauzulami umownymi kreować swobody rozporządzania udziałem. A zatem zmiana wspólnika lub przystąpienie do spółki nowego wspólnika może nastąpić tylko przez zmianę lub zawarcie nowej umowy spółki. W tej kwestii jednak nie ma zgodności w doktrynie (por. S. Grzybowski, w: System…, t. III, cz. 2, s. 805 i 806; W. Pyzioł, w: Prawo spółek, s. 37; A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach – podręcznik praktyczny, s. 90 i 91; por. też uwagę 8 do art. 860).

Jest również wyrażany pogląd, że możliwe jest zbycie członkostwa w spółce bez zmiany umowy spółki, tzn. w drodze umowy między dotychczasowym a nowym wspólnikiem, jeżeli wyrażą na to zgodę pozostali wspólnicy. W spółkach o charakterze wewnętrznym wszelkie zmiany w składzie wspólników mogą natomiast następować jedynie przez zawarcie umowy między nowym wspólnikiem a pozostałymi wspólnikami, przy czym nowy wspólnik musi także zawrzeć z ustępującym wspólnikiem umowę nabycia członkostwa (A. Jędrzejewska, Przeniesienie członkostwa w spółkach osobowych, s. 18 i n.).

Drugi z tych poglądów zaaprobował Sąd Najwyższy, stwierdzając, że wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcie przez niego dotychczasowych zobowiązań i uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym jednocześnie ustępujących z tej spółki, jest dopuszczalne (uchwała SN z 21 listopada 1995 r., sygn. akt III CZP 160/95, LexisNexis nr 307371.

Oczywiście kwestie te można załatwić jednym aneksem, ale pozostaje sprawa rozliczeń z ustępującym wspólnikiem.

Zgodnie z art. 871 § 2 występującemu wspólnikowi wypłaca się również część wartości wspólnego majątku wspólników pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach. Rozliczenie ze wspólnikiem występującym ze spółki powinno nastąpić w chwili, gdy wystąpienie osiągnęło skutek prawny. Chwila ta zależy od sposobu wystąpienia (wypowiedzenie z zachowaniem lub bez zachowania terminu, wypowiedzenie przez wierzyciela osobistego, śmierć, ewentualnie zmiana umowy spółki prowadząca do eliminacji ze składu spółki jednego lub kilku wspólników).

Wspólnicy w uchwale lub umowie mogą określić odmienne zasady rozliczenia wspólnika występującego ze spółki (wyrok SN z 22 lipca 2004 r., sygn. akt IV CK 537/2003, SIP nr 188462, Lexis.pl nr 1633070). Wystąpienie wspólnika ze spółki cywilnej, w przeciwieństwie do rozwiązania spółki, nie prowadzi do likwidacji majątku spółki, a rozliczenie wspólnika występującego ze spółki następuje według zasad określonych w art. 871. Przepis ten nakazuje zwrócić w naturze występującemu ze spółki wspólnikowi tylko rzeczy wniesione do spółki do używania, czyli nieobjęte majątkiem spółki. Jego zaś udział w majątku spółki wyraża się wierzytelnością pieniężną, która obciąża pozostałych w spółce wspólników. Nie następuje zatem przeniesienie w naturze na rzecz wspólników własności udziału występującego ze spółki, a przekształcenie tego udziału w należność pieniężną.

Udziały w spółce nie podlegają obrotowi, ale wspólnik wstępujący może objąć udział tej samej wielkości. Przy czym należy tutaj dokonać rozliczenia z wspólnikiem występującym. Ta kwestia powoduje, iż możliwość zrealizowania zmiany składu osobowego jednego dnia jest niemal nierealna.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »