Akcjonariusz spółki akcyjnej - odliczenie podatku

Cytowane przepisy pochodzą z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dywidenda od spółek w Polsce otrzymana przez akcjonariuszy będących osobami fizycznymi mającymi miejsce zamieszkania W Polsce jest traktowana jako przychód z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).

„Art.17.1.Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się:

4) dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału, w tym również:

1. dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy emerytalnych na rachunkach ilościowych,
2. oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) w spółdzielniach,
3. podział majątku likwidowanej osoby prawnej lub spółki,
4. wartość dokonanych na rzecz wspólników spółek, nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, określoną według zasad wynikających z art. 11 ust. 2–2b; (…)

6) należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z:

1. odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych,
2. realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi”.

W tym przypadku chodzi o akcje posiadane poza giełdą. Przychód ten równy jest dochodowi, tzn. nie ma możliwości rozpoznania kosztów uzyskania przychodu. Dywidenda opodatkowana jest 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Dochodu z tytułu dywidendy nie łączy się z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej i nie wykazuje w ogólnym zeznaniu rocznym( PIT 36 lub 37).

Art. 30a. 1. Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a:

4) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych;

5. Dochodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.

6. Zryczałtowany podatek, o którym mowa w ust. 1 pkt 1–4 oraz pkt 6, 8 i 9, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 5 pkt 1 i 4, ust. 5a, 5d i 5e.

7. Dochodów (przychodów), o których mowa w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27”.

Obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego ciąży na spółce wypłacającej dywidendę.

„Art. 41. 1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. (…)

4. Płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych w art. 29, art. 30 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 13 i 14 oraz art. 30a ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4d, 5 oraz 10. (…)

4d. Zryczałtowany podatek dochodowy od dochodów (przychodów), o których mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4, w zakresie dywidendy oraz dochodów (przychodów) określonych w art. 24 ust. 5 pkt 1, 3 lub 6, a także zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 2 i 5, pobierają, jako płatnicy, podmioty prowadzące rachunki papierów wartościowych dla podatników, jeżeli dochody (przychody) te zostały uzyskane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wiążą się z papierami wartościowymi zapisanymi na tych rachunkach, a wypłata świadczenia na rzecz podatnika następuje za pośrednictwem tych podmiotów”.

W myśl art. 42 ust. 1 i 1a „spółka akcyjna jako płatnik powinna:

• przekazać kwoty pobranego podatku zryczałtowanego – w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek został pobrany - na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy spółka nie posiada siedziby,
• przesłać określonemu wcześniej urzędowi skarbowemu – w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym – deklarację roczną o zryczałtowanym podatku dochodowym na odpowiednim formularzu”.

„Art. 42. 1. Płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jednakże w przypadku gdy podatek został pobrany zgodnie z art. 30a ust. 2a, płatnicy, o których mowa w art. 41 ust. 10, przekazują kwotę tego podatku na rachunek urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

1a. W terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w art. 41, są obowiązani przesłać do urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika wykonuje swoje zadania, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, roczne deklaracje, według ustalonego wzoru. Jednakże roczne deklaracje dotyczące podatku pobranego zgodnie z art. 30a ust. 2a płatnicy, o których mowa w art. 41 ust. 10, przesyłają do urzędu skarbowego, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania. Przepis art. 38 ust. 1b stosuje się odpowiednio”.

Reasumując tę część odpowiedzi. Dochody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, w tym dywidendy, opodatkowane są w sposób zryczałtowany na podstawie art. 30a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatek pobierany jest przez płatnika, którym w przypadku tego dochodu jest spółka.

Na Panu jako podatniku nie ciąży obowiązek złożenia zeznania i wykazania uzyskanego dochodu, bowiem pobranie zryczałtowanego podatku powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego – w przeciwieństwie przychodu z tytułu zysków( lub strat) na giełdzie.

Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy podatek nie został pobrany przez płatnika. Wówczas zgodnie z art. 45 ust. 3b ustawy w zeznaniu, o którym mowa w ust. 1 lub ust. 1a (za zyski z giełdy), wykazuje się należny podatek dochodowy, o którym mowa w art. 30a („3b.W zeznaniu, o którym mowa w ust. 1 lub ust. 1a, wykazuje się należny podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29–30a, jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika”) – zyski z tytułu dywidendy.

W takiej sytuacji Pan jako podatnik byłby obowiązany wykazać podatek z tego tytułu (w zależności od rodzaju pozostałych uzyskanych przez siebie dochodów) w deklaracji PIT-38 w pozycji 36.

Jeżeli spółka nie pobrałaby podatku, to osoba za to odpowiedzialna poniosłaby odpowiedzialność karną i skarbowa.

To powoduje, że spółka nie powinna nawet na Pana wniosek rezygnować z pobierania podatku zryczałtowanego od wypłacanych panu dywidend (zbyt duże ryzyko i pewna odpowiedzialność karnoskarbowa).

Zeznanie PIT 38 nie stwarza możliwości łączenia przychodów, kosztów uzyskania przychodów, dochodu lub strat i zapłaconego podatku z giełdy z przychodem, podatkiem z tytułu dywidendy, poza przypadkiem wskazanym w art. 45c ust. 3 i 3c (omówiony poniżej).

Giełda

Akcje na giełdzie są papierami wartościowymi, którymi obrót jest sformalizowany.

Pan jako podatnik ma obowiązek składania odrębnego zeznania podatkowego w zakresie dochodów z giełdy( art. 30b ustawy o PIT). Według art. 45 ust. 1a „w terminie do 30- kwietnia składa Pan odrębne zeznanie, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z: 1)kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b”. I dalej:

„3. Zeznaniami, o których mowa w ust. 1 i ust. 1a pkt 2, nie obejmuje się dochodów opodatkowanych zgodnie z art. 29-30a, z zastrzeżeniem ust. 3c.

3c. Podatnicy, o których mowa w art. 3 ust. 1, są obowiązani wykazać kwoty dochodów (przychodów) określonych w art. 30a ust. 1 pkt 2, 4 lub 5, od których podatek został pobrany zgodnie z art. 30a ust. 2a, w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w ust. 1 lub 1a.( nie dotyczy to Pana a jedynie rachunków zbiorczych dla rożnych inwestorów a Pan ma rachunek indywidualny)”.

Dalej zgodnie z art. 30b:

„Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. Dochodów tych nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 oraz art. 30c”.

Po zakończeniu roku podatkowego Pan jako podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 1, wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i obliczyć należny podatek dochodowy.

Zeznanie to składa Pan na podstawie uzyskanej informacji na druku PIT 8c.

Informację PIT-8C o uzyskanych przychodach sporządzają podmioty, które wypłaciły podatnikowi w ciągu roku podatkowego określone świadczenia, ale na podstawie przepisów nie są zobowiązane do poboru podatku czy zaliczek od tych należności. Zatem informację PIT-8C sporządzają i przekazują podmioty niebędące płatnikami podatku z określonych źródeł przychodów, w szczególności z kapitałów pieniężnych oraz tzw. przychodów z innych źródeł wymienionych w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy o PIT w odniesieniu do wypłaty świadczeń jako przychodów kapitałowych (art. 30b ust. 2) podmiotami zobowiązanymi do sporządzenia imiennej informacji o wysokości dochodu dla Pana jako podatnika (PIT-8C) jest biuro maklerskie.

„Art. 39. 3.Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru”.

Jak więc widać:

• w przypadku dywidendy ze spółki pozagiełdowej składa ona( spółka) deklaracje roczną i na tym się wszystko kończy; Pan nie składa odrębnej deklaracji ani zeznania rocznego – spółka już to uczyniła składając deklaracje roczną,
• w przypadku giełdy Pan jako podatnik uzyskuje informację o dochodzie( starcie) w postaci danych o przychodzie i kosztach jego uzyskania wykazanych w biurze maklerskim, a potem musi samodzielnie się z tego rozliczyć składając swoje zeznanie roczne.

Zeznaniem rocznym składanym samodzielnie (z dochodu z giełdy) nie obejmuje się dochodów opodatkowanych zgodnie z art. 29–30a (dywidendy ze spółki pozagiełdowej w Pana przypadku).

Wyjątek, o jakim mowa wyżej, nie dotyczy Pana sytuacji (art. 435b ust. 3c). W przypadku dywidendy nie ma szans na to, że wystąpią koszty uzyskania przychodu po Pana stronie lub strata. Natomiast w przypadku giełdy możliwe są koszty uzyskania przychodu oraz wystąpienie straty.

Jeżeli w danym roku poniósł Pan stratę to w zeznaniu PIT-38, można ją wykazać i zmniejszyć podatek dochodowy od dochodu z kolejny rok. Wykazana w jednym z lat minionych strata może pomniejszać dochód, ale nie więcej niż 50% wartości tej straty. Zatem każdą stratę rozliczymy przez okres nie krótszy niż dwa lata i nie dłużej niż przez 5 lat.

Aby jednak rozliczyć stratę, trzeba w następnych latach osiągnąć zysk. Tutaj powstaje pole manewru dla dokonania optymalizacji. Czasami warto sprzedać akcje przed końcem roku i odkupić je w nowym, aby osiągnięty dochód rozliczyć ze stratą z roku poprzedniego.

Nie jest możliwa korekta PIT 38 i „odliczenie zapłaconego przez spółkę podatku z tytułu wypłaconej Panu dywidendy”, a tym samym zmniejszenie starty i odzyskanie zapłaconego podatku chociaż w części.

Starty z danego źródła nie łączy się z przychodem (dochodem) z innych źródeł. Strata ta może być wyrównana tylko z przychodów z tego samego źródła.

Nasze prawo nie pozwala Panu na zażądanie, by spółka wypłacająca dywidendę nie naliczyła i nie potraciła podatku zryczałtowanego z tego tytułu oraz nie składała deklaracji rocznej. Jak wskazałem, jest to podatek zryczałtowany. Od dywidendy spółka nie pobiera zaliczek, a od razu cały podatek. Po jego pobraniu sprawa jest zamknięta, a Pan nie musi wykazywać dywidendy w innych zeznaniach rocznych, a na pewno nie w zeznaniach składanych według zasad ogólnych (natomiast w PIT-38 wykazuje się tylko podatek w sytuacji, gdyby spółka go nie potraciła).

Ale PIT-38 na chwile obecną (od 2012 r.) nie stwarza możliwości potrącenia podatku z tytułu dywidendy dochodem z tytułu zysków giełdowych.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »